مطالعات محیطی

بیست و نهمین کنگره بین المللی جغرافیایی از تاریخ 14 تا 18 آگوست 2000(24 تا28 مردادماه1379) در سئول پایتخت کره جنوبی با موضوعLiving With diversity (زیستن با تنوع یا چندگونگی ) برگزار گردید. در این کنگره جغرافیدانان بیش از 80 کشور جهان آخرین یافته های تحقیقاتی خود را در قالب 817 مقاله جغرافیایی با موضوعات مختلف ارائه نمودند . دراین کنفرانس مقالات تغییرات محیط و آینده جهان ‘ دانش و فنون اطلاعت جغرافیایی‘ اثرات انسان در چشم اندازها وسیستمهای طبیعی و ابعاد مختلف توسعه بالاترین تعداد را در بین مقاله ها داشتند . علاوه بر آن ‘جلسات ویژه و مباحثه وجود داشت که جغرافیدانان در این جلسات ‘ در خصوص تأثیر فرایندهای طبیعی و اجتماعی بر محیط تبادل نظر نموده تا راهها و روشهای مناسبی برای آینده پیدا نمایند .

هدف از برنامه ریزی فضایی، تنظیم کنش متقابل بین عوامل انسانی و عوامل محیطی، برای ایجاد سازمان سرزمینی مبتنی بر بهره گیری بهینه از استعدادهای انسانی و محیطی و مدیریت خردمندانه فضاست. یکی از گام های اولیه و اساسی در این فرایند مطالعات محیط طبیعی به منظور شناخت محیط و انطباق برنامه ها با مکانیزم های طبیعت و ارائه یک چارچوب در مورد چگونگی ارتباط انسان با محیط طبیعی است، تا تقابل عمکردهای بشری با کنش های محیطی به حداقل خود برسد و از امکانات و پتانسیل های محیط در جهت رفع نیازهای جامعه و دستیابی به توسعه پایدار استفاده بهینه و مطلوب شود. مفهوم برنامه ریزی محیطی به یک نیاز کاربردی در دستیابی به محیط ساخته شده پایدار تبدیل شده است. برنامه ریزی محیطی ابزاری مؤثر است که هدف آن شکل دهی توسعه شهری و منطقه ای هماهنگ با ارزش های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به ضرورت مطالعات محیط طبیعی در برنامه ریزی فضایی و نحوه انجام آن در طرح های کالبدی منطقه ای و آمایش استانی به صورت مقایسه ای پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از وجود همپوشانی و تشابهات زیاد در محتوا و مباحث مورد مطالعه طرح های مذکور و تفاوت در اهداف، فرایند مطالعات و نحوه تلفیق آن ها است. ضرورت دارد که طرح های کالبدی و آمایش سرزمین با یکدیگر تلفیق و ارزیابی راهبردی زیست محیطی در فرایند برنامه ریزی فضایی ادغام شود. همچنین در برنامه های پنج ساله توسعه کشور به ویژه در برنامه های دوم، س وم، چهارم، پنجم و ششم توس عه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، به لحاظ قانونی بر انجام مطالعات ارزیابی قبل از اجرا، صرفاً تأکید ش ده است، ولی این رویکرد کافی نبوده و به منظور تحق ق توس عه پای دار، ضروری است فرایند ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه ها و طرح ها، قانون خاص، مستقل و جامعی در کشور داشته باشد. به عبارت دیگر، در حال حاضر قانون مستقلی مختص به فرایند ارزیابی زیست محیطی در کشور وجود ندارد.