باستان شناسی اجتماعی

با گسترش باستان شناسی جدید از دهه 1960 م .به بعد، تفسیر و تحلیل نظری یافته های باستان شناسی مورد توجه باستان شناسان « نوگرا» قرار گرفت .باستان شناسی جدیدبابهره گیری از آموزه های رشته های علمی دیگر،نظیر علوم اجتماعی، علوم اقتصادی و علوم سیاسی، پا از حوزه توصیف صرف داده های فرهنگی فراتر گذاشته و به تشریح جنبه های «غیر ملموس»زندگی بشر پرداخته است.دراین میان، آثار باقی مانده از «شیوه های تدفین» از اهمیت ویژه ای برخوردار است.شیوه تدفین،معماری تدفینی و اشیای تدفینی در شناخت سازمان اجتماعی جوامع انسانی نقش بسزایی ایفا کنند.کورگان های سکایی چه از لحاظ سبک معماری و چه از نظر دارا بودن اشیای تدفینی ،انعکاس دهنده سازمان اجتماعی ، باورهای اعتقادی و نظام سیاسی جوامع سکایی است.در این مقاله سعی شده با توصیف و تحلیل شماری از گورتپه های سکایی، با رویکرد باستان شناسی اجتماعی به مطالعه زوایایی از ساختار اجتماعی و سیاسی سکاها پرداخته شود.

در میان مباحث مربوط به باستان شناسی، باستان شناسی دوران اسلامی به عنوان یکی از دوران متنوع با جریان هایی درخصوص هنر، معماری و شهرسازی همواره مورد توجه باستان شناسان و پژوهشگران قرار داشته است. نوشتار پیش رو به بررسی و نقد کتاب «مقدمه ای بر باستان شناسی اسلامی» نوشته مارکوس میلرایت می پردازد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و نقد کتاب باستان شناسی اسلامی به عنوان یکی از گرایش های مهم رشته باستان شناسی است. کتاب فوق به معرفی باستان شناسی دوران اسلامی با نگاهی به وضعیت اجتماعی و مذهبی، برخی بناهای دوران اسلامی، فرهنگ ها و آداب و رسوم می پردازد. مقاله فوق به نقد شکلی و محتوایی این اثر می پردازد؛ به گونه ای که در نقد شکلی، کتاب به لحاظ فنی، ساختاری و ویژگی های نگارشی و در نقد محتوایی نیز دقت و صحت مطالب و کم و کاستی های نویسنده در نگارش کتاب مورد بررسی قرار می گیرد. بررسی دقیق این کتاب نشان می دهد که این اثر با وجود کیفیت چاپ درخور توجه و روانی نسبی متن در برخی فصل ها دارای اشکالاتی است. از لحاظ محتوایی کتاب فوق دارای اشکالاتی از جمله عدم ارجاع به منابع دست اول، تصاویر بدون رفرنس، نبود یک ساختار کلی از سلسله ها و حکومت های دوران اسلامی در کتاب و عدم یکپارچگی و انسجام مطالب با توجه گستردگی حوزه کاری موضوع است.