راهکارهای برون رفت

تحقیق حاضر به بررسی راهکارهای برون رفت از موانع فرهنگی تولید علم در دانشگاه ها و رتبه بندی آن از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم میپردازد. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری دربرگیرنده همه اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم است که از بین آنها نمونه ای 60 نفری به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته حاوی ده مؤلفه از نوع آرایش رتبه ای و دو سؤال باز استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد موانع فرهنگی از مهم ترین موانع مؤثر در تولید و توسعه علم در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی است و برنامه ریزی جامع برای فرهنگ سازی و ایجاد شیوه های مناسب تولید علم (تبدیل علم پژوهی به فرهنگ عمومی) مناسب ترین راهبرد برای تولید علم است. همچنین تشکیل کرسیهای نظریه پردازی و نقد و مناظره علمی و حمایت از اجتهاد علمی، و تغییر رویکردهای مدیریتی در اعمال سیاست مقدم شمردن انسان ها بر راهبردها و حفظ و ارتقای استقلال، آزادگی علمی و ثبات شغلی محققان و دانشگاهیان، تغییر الگوهای اداره دانشگاه ها از دیوان سالاری سیاسی به مشارکتی و تلفیقی، درونیشدن نیاز به علم و تبدیل و تولید نظریه و فکر به یک ارزش عمومی در دانشگاه ها، به ترتیب از اولویت دارترین راهکارهای برون رفت از موانع فرهنگی تولید علم در دانشگاه هاست.

هدف از انجام این پژوهش، تبیین و نقد علل تلقین گرایی در نظام آموزش رسمی و غیررسمی و ارائه راهکارهای برون رفت از آن، متناسب با فرهنگ اسلامی است. روش پژوهش، روش های فلسفی تحلیل و تفسیر مفهومی (بررسی بافت یا سیاق مفهوم، تحلیل بر حسب مفهوم متضاد) و روش تحلیل استعلایی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که عوامل موثر بر شکل گیری تلقین گرایی در آموزش رسمی، روش تدریس منفعلانه، محتوای تلقینی و استفاده ابزاری از آموزش و پرورش است. در آموزش غیررسمی نیز می توان به فرهنگ، خانواده، معیارپذیری و عوامل روانشناختی در شکل گیری تلقین گرایی اشاره کرد. راهکارهای مرتبط با کاهش تلقین گرایی در آموزش رسمی، شامل روش تدریس فعال، محتوای دانش آموز محور و تربیت شهروندی است و در آموزش غیررسمی، تعادل فرهنگی، آموزش خانواده، معیارشناسی و توجه به خودآگاهی و خودشناسی روان شناختی پیشنهاد شده است.

تعلیم و تربیت از جمله امور انسانی است که به دلیل نقش برجسته اش در تمام امور زندگی بشر اهمیت به سزایی داشته؛ به طوری که همواره مورد توجه صاحبنظران بوده و هر کدام با بیانی بر آن تأکید نموده اند. به طور کلی، پرداختن به تعلیم و تربیت هم از نظر چند بعدی بودن و هم پیچیدگی های خاصش در سطح نظری و عملی، آن را تبدیل به امری مهم و بی بدیل ساخته است. در این میان، یکی از تأثیرگذارترین و در عین حال دشوارترین مباحث در حوزه تعلیم و تربیت، تربیت اخلاقی نوجوانان و جوانان است؛ لذا پرداختن به مباحث مربوط به اخلاق و پیرو آن تربیت اخلاقی از جایگاه رفیعی برخوردار است. فلاسفه و عالمان این حوزه نیز از دیرباز به مقوله اخلاق و حتی اخلاق از منظر تربیت، نظر داشته اند؛ چنانچه ارسطو غایت تعلیم و تربیت را تربیت اخلاقی و فضیلت دانسته و خواجه نصیر اراده و اندیشه را خاستگاه اخلاق دانسته است. افزون بر این، کار مربیان پرورشی نیز مانند سایر عرصه های دیگر زندگی انسان، آمیخته با مسائل اخلاقی است که حل مشکلات و تعارضات اخلاقی در عرصه کاری این مربیان- به ویژه در فضای مجازی- از دغدغه های جامعه علمی است. این پژوهش که بر اساس روش ها و اهداف اخلاق کاربردی نوشته شده است، به عنوان زمینه ساز تنظیم منشور اخلاقی در فضای مجازی برای مربیان پرورشی به شمار می رود که مهمترین بحث در این پژوهش، چالش های اخلاقی مربیان پرورشی در فضای مجازی و راهکارهای برون رفت از این چالش است.