شاه نامه فردوسی

تاکنون پیرامون شخیصت افراسیاب ـ سردار نام دار تورانی ـ که در آثار حماسی این سرزمین در جرگة پراهمیت ترین شخصیت های اهریمنی بشمار می رود، سخن بسیار رفته است. این پژوهش تلاش دارد تا ضمن بررسی آثار مذهبی کهن، متون میانه و متون دوره اسلامی براساس ترتیب تاریخی به ریشه یابی اسطوره ای این شخصیت دست یابد و حدس دانش مند فرانسوی benevenist را که گفته بود افراسیاب احتمالاً تالی دیو خشک سالی (اپه ئوشا) است، با بدست دادن شواهدی متنوع از متون فوق اثبات کند. در این مسیر تلاش شده است تا ژرف ساخت اسطورة آرش نیز که با آب و باران مرتبط است مورد بررسی و ریشه شناسی قرار گیرد و نقش او را در عقب نشینی افراسیاب روشن سازد.

  «شاه نامه» شاه کار ادبی، تاریخی و ملّی است؛ از این رو تأثیرات آن بر فرهنگ و ادب ما غیر قابل انکار است. بی شک «شاه نامه» یکی از مهم ترین آثاری است که در طول هزار سال تاریخ پر فراز و نشیب ایران در جهت حفظ میراث پرافتخار نیاکانمان و شناخت و اعتلای هویت های ملّی، فرهنگی و زبانی ما بیش ترین تأثیر را به جا گذاشته است. راز ماندگاری و تأثیر گذاری آن یکی این است که فردوسی داستان ها و روایت های کهن ملّی را پایه کار خود قرار داده است و دیگر اینکه این داستان ها را در زیباترین صورت هنری و ادبی ارائه کرده است. ازاین رو شاه نامه پژوهی در متن مطالعات ملّی قرار دارد. در این مقاله کوشش شده است تا نخست با معلوم کردن منبع و یا منابع و مآخذ فردوسی در سرودن «شاه نامه»، پیوند جنبه های هنری و ادبی «شاه نامه» را با سرچشمه هایش دریابیم؛ سپس میزان امانت داری و وفاداری فردوسی به منبع یا منابع مورد استفاده اش و در عین حال خلاقیت هنری و ادبی او را مورد بررسی و پژوهش قرار دهیم.