مطالب

طبق منابع تاریخی و جغرافیایی دوره اسلامی، شهر بروجرد از سده های نخست اسلامی همواره به عنوان یک مرکز شهری مطرح بوده است. مسجد جامع «عتیق»، کهن ترین بنای تاریخی شهر بروجرد است که طبق کاوش های باستان شناسی و شاخصه های معماری، آثار و شواهدی از قرون نخستین اسلامی تا عصر حاضر در آن قابل شناسایی است. طی چند فصل کاوش باستان شناسی در این مسجد که بیش تر با اهداف مرمتی و معماری انجام شده است نمونه های فراوانی از قطعات سفالی عمدتاً مربوط به سده های میانی اسلامی در محوطه این بنای کهن شناسایی شده است. در سال های اخیر و با اجرای برخی پروژه های عمرانی و گودبرداری ساختمانی در محدوده بافت قدیم شهر بروجرد، شواهد و مدارک قابل تأملی از لایه های فرهنگی و تاریخی نمایان شده که نمونه های شاخصی برای مطالعه سفال دوره اسلامی در منطقه است. مقاله پیش رو با هدف طبقه بندی و گونه شناسی سفال نقش کنده در گِلابه حاصل از کاوش های مذکور و تطبیق آن با نمونه های مشابه، در صدد پاسخ به این سؤالات است: 1 سفال های نقش کنده در گِلابه مورد مطالعه از چه ویژگی های فنی برخوردارند؟ 2 سبک هنری نمونه های مورد مطالعه با کدام الگوهای هنری شناخته شده این گونه سفالی، قابل مقایسه اند؟ در انجام پژوهش حاضر، روش تحقیق توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و تطبیق میدانی یافته های این حوزه با سایر مناطق صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سفال نقش کنده در گِلابه رایج ترین گونه سفالی سده های 7 4 ه.ق. منطقه بوده است. از نظر شکل، مضامین نقوش و فنون لعاب دهی از تنوع قابل توجه ای برخوردار و دارای وجوه اشتراک فنی و هنری با سفال های دیگر مناطق هم عصر به ویژه غرب ایران هستند..

کشور ایران با دارا بودن قابلیت های منحصر به فردی مانند جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوان، توانایی زیادی برای توسعه گردشگری دارد و برای جذب بیشتر گردشگران، نیاز به شناسایی نقاط قوت و ضعف این قابلیت ها دارد. هدف این پژوهش تعیین جایگاه مکان های تاریخی ایران و شناسایی نقاط قوت و ضعف آنها از دید گردشگران خارجی است با رویکرد نقشه ادراکی است. این پژوهش از نظر هدف در زمره پژوهش های کاربردی و از نظر چگونگی گردآوری داده ها در زمره پژوهش های توصیفی– پیمایشی جای می گیرد. جامعه آماری این پژوهش، گردشگران خارجی است که از مکان های تاریخی تخت جمشید، عالی قاپو و مسجد جامع اصفهان بازدید نموده اند. بر اساس ادبیات نظری، پرسشنامه ای متشکل بر 23 ویژگی مکان های تاریخی، برای سنجش اهمیت و عملکرد از هر ویژگی در سه مکان مذکور طراحی شد. داده های گردآوری شده به وسیله نرم افزار SPSS16 تحلیل و با استفاده از نرم افزار( R2009a )MATLAB نقشه ادراکی ترسیم شد. با اجرای تحلیل عاملی اکتشافی، این ویژگی ها در هفت عامل اصلی خلاصه و با بکارگیری تحلیل اهمیت–عملکرد، نقشه ادراکی سه مکان تهیه شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که جایگاه این مکان ها تقریبا شبیه به هم است. عامل بهداشتی و عامل اطلاعاتی از نقاط ضعف اصلی و عامل جذابیت مکان تاریخی و عامل دسترسی از نقاط قوت هر سه مکان است. همچنین، هر سه مکان در عامل های امکانات خوردنی، استراحت، و موسیقی دارای ضعف هستند.