زهره بهاری موفق

هدف: مدیریت کیفیت در کتابخانه ها و مراکز خدمات اطلاع رسانی،  توسط اکثریت محققان در مفاهیم کیفیت، اصول مدیریت کیفیت، فرایندهای مرتبط و محدودیت های آن مورد توجه خاص قرار گرفته است.  لذا، پژوهش حاضر با هدف مقایسه بررسی موانع ساختاری استقرار مدیریت کیفیت در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی همدان و دانشگاه بوعلی سینا  انجام شد. روش پژوهش: نوع پژوهش در این مطالعه توصیفی – تحلیلی، و از نوع مقطعی، و جامعه پژوهش مدیران و کارکنان شاغل در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی و بوعلی سینای همدان بودند. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسش نامه بودکه شامل 29 سؤال (10 سؤال رسمیت، 9 سؤال پیچیدگی و 10 سؤال تمرکز) بود. پس از تکمیل پرسش نامه ها، اطلاعات گردآوری شده با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس تجزیه و تحلیل گردید.  تجزیه و تحلیل نتایج و تست فرضیه ها  بر مبنای آزمون آماری کای –  دو و مقایسه میانگین در بعد آمار استنباطی انجام شد. یافته ها: طبق نتایج به دست آمده رسمیت در دانشگاه علوم پزشکی به میزان 3/47 و در دانشگاه بوعلی سینا  به میزان7/52،  پیچیدگی در دانشگاه علوم پزشکی به میزان 4/46 و در  دانشگاه بوعلی سینا  به میزان 6/53، تمرکز در دانشگاه علوم پزشکی به میزان 3/46 و در دانشگاه بوعلی سینا  به میزان 7/53 می باشد. در دانشگاه علوم پزشکی رسمیت با میانگین 84/2 و انحراف معیار 6/0، پیچیدگی با میانگین 35/2 و انحراف معیار 47/0، تمرکز با میانگین 89/2 و انحراف معیار7/0 و نیز در دانشگاه بوعلی سینا رسمیت با میانگین 3 و انحراف معیار 48/0، پیچیدگی با میانگین 029/2 و انحراف معیار 49/0 ، تمرکز با میانگین 35/2 و انحراف معیار 98/0 بر آورد گردیده است. نتیجه گیری: طبق تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش، در مجموع کمترین موانع ساختاری استقرار مدیریت کیفیت در دانشگاه علوم پزشکی به میزان 47/2، و بیشترین موانع در دانشگاه بوعلی سینا به میزان 71/2 می باشد، و هر چه مقدار درصد موانع کمتر باشد، محیط برای استقرار مدیریت کیفیت مناسب تر است. بنابراین دانشگاه علوم پزشکی همدان واجد شرایط برای استقرار مدیریت کیفیت می باشد.

مقدمه: اطلاع از میزان هم پوشانی نتایج بازیابی شده در ابزارهای بازیابی اطلاعات در جلوگیری از اتلاف وقت کاربران، امری مهم تلقی می گردد و سهم اطلاعات پزشکی- بهداشتی در میان انبوه اطلاعات موجود در وب از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از این رو، پژوهش حاضر بر آن بود که میزان هم پوشانی نتایج بازیابی شده ی اطلاعات پزشکی از طریق کلیدواژه های تخصصی برگرفته از سرعنوان های موضوعی پزشکی مش (MESH یا Medical subject headings) را در موتورهای کاوش عمومی وب مورد بررسی قرار دهد. روش بررسی: تحقیق حاضر، کاربردی و از نوع پیمایشی بود که با رویکرد توصیفی- تطبیقی در سال 1389 انجام شد. جامعه ی مورد بررسی در این پژوهش را چهار موتور کاوش عمومی وب یعنی Yahoo، Live search، Google و Ask تشکیل دادند. به منظور تعیین میزان هم پوشانی نتایج بازیابی شده در این چهار موتور کاوش، ابتدا ده کلیدواژه یا عبارت پزشکی از سرعنوان های پزشکی به صورت کاملا تصادفی انتخاب گردید و سپس، ده نتیجه ی اول هر موتور کاوش به صورت سیاهه ای، لیست شدند و پس از بررسی، با استفاده از نرم افزار Excel، میزان اشتراکات رکوردهای بازیابی شده در موتورها محاسبه و به عنوان میزان هم پوشانی در نظر گرفته شد. برای تعیین هم پوشانی نتایج بازیابی شده ی کلیدواژه های تخصصی پزشکی در چهار موتور کاوش، ده کلیدواژه و عبارت مشترک در آن ها مورد کاوش قرار گرفتند. سپس، ده نتیجه ی اول بازیابی شده در صفحه ی نخست موتورهای کاوش، در یک سیاهه، گردآوری و با تطبیق و بررسی نتایج به دست آمده و استفاده از یک معادله ی محقق ساخته، میزان هم پوشانی نتایج بازیابی شده محاسبه شد. قابل ذکر است روایی آن بر اساس مشاهدات پژوهشگران، مشورت با برخی استادان صاحب نظر در این حوزه و به ویژه استفاده از متون مرتبط مورد تأیید قرار گرفت. همچنین با توجه به رویکرد توصیفی- تطبیقی اتخاذ شده در این پژوهش، آمار توصیفی با محوریت یک معادله ی آماری مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: موتورهای کاوش در بازیابی کلیدواژه های پزشکی در نخستین صفحه ، 48 درصد نتایج بازیابی شده را در یک موتور بازیابی می نمودند که نیمی از مرتبط ترین نتایج را شامل می شد. موتور کاوش Yahoo دارای بیشترین نتیجه ای بود که تنها در خود آن بازیابی شده و موتور کاوش Google با کمترین نتیجه ی منحصر به خود، از بالاترین میزان هم پوشانی با سایر موتورها در نتایج برخوردار بود. میزان هم پوشانی نتایج بازیابی شده ی کلیدواژه های پزشکی برگرفته از مش در صفحه ی نخست موتورهای کاوش Google، Ask، Live و Yahoo به میزان 11 درصد بود. نتیجه گیری: موتورهای کاوش دارای هم پوشانی کمی نسبت به هم بودند. از این رو به کاربران پیشنهاد می گردد در هنگام کاوش اطلاعات پزشکی در دنیای اینترنت، جست وجوی خود را در چند موتور کاوش پیگیری کنند تا به مدارک مرتبط از میان انبوه منابع موجود در وب، دسترسی یابند. از طرف دیگر، به کاربران توصیه می شود در جست وجوی اطلاعات پزشکی از موتورهای جست وجوی تخصصی نیز استفاده کنند.

در پژوهش حاضر، مجموعه­ای برابر با 64 فراموتور جستجو شناسایی، و در نهایت 19 فراموتوری که رایگان، قابل دسترس، و سازگار با اهداف پژوهش بودند به‌عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات، یک سیاهه وارسی محقق­ساخته مورد استفاده قرار گرفت. بر مبنای نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش، مشخص شد که کلیه 19 فراموتور مورد بررسی از عملگر AND (و)، جستجوی عبارتی، تنظیم تعداد نتایج در هر صفحه، حفظ سؤال جستجوشده، و راهنمای کمکی برخوردارند؛ اما امکانات جستجوی کلمات فرامتنی در سایت‌ها و نمایش حجم صفحات جستجوشده در هیچ فراموتوری مشاهده نشد. همچنین امکاناتی از قبیل کوتاه­سازی، جستجوی کلیدواژه‌ها در عنوان و آدرس سایت، و نیز نمایش مختصری از متن، در حد بالایی (در 18 فراموتور جستجو) پشتیبانی می­شود. سیاهه وارسی به‌کاررفته در این پژوهش می­تواند به‌منزله یک مدل در جهت مطالعه امکانات جستجو در موتورهای جستجو، کتابخانه­های دیجیتال، و دیگر ابزارهای جستجو در اینترنت، توسط دیگر محققین به‌کار برده شود.