مهکامه طاعتی

بیش از یک دهه است که گرایش های نوین اقتصاد جهانی دانشبر بحث های عمیقی را پیرامون ورود دانشگاه به عرصه سرمایه داری دانشگاهی پدید آورده اند؛ به طوری که تجاری سازی سرمایه های دانشگاهی به ضرورتی انکارناپذیر در راستای توسعه اجتماعی-اقتصادی و موفقیت برنامه های آتی جوامع تبدیل شده است. از سویی دیگر برخی از اندیشمندان بر این باورند که در فرایند تجارت دانشگاهی فقط مبادله دانش و اطلاعات صورت نپذیرفته؛ بلکه عناصر فرهنگی نیز مبادله می شوند. با توجه به این که تجاری سازی سرمایه های فکری دانشگاهی از جمله ویژگی های مهم قانون برنامه چهارم توسعه کشوراست و توجه حوزه سیاست گذاری علم و فناوری به آن مسیر را برای نیل به بخش مهمی از اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز بیست ساله کشور هموار می سازد، لذا پاسخ به این سؤال ضروری به نظر می رسد که دانشگاه های ایران در فرایند تجاری سازی با چه تغییراتی در زمینه ارزش های فرهنگی خود مواجه می شوند. هدف اصلی این پژوهش تجزیه و تحلیل تأثیرات رویکرد تجاری سازی در دانشگاه با استفاده از یک مطالعه کیفی است. بدین منظور از روش تحقیق کیفی تحلیل تم استفاده شده و نتایج حاصل از بیست مصاحبه، نشان دهنده 7 تم اصلی است که چگونگی تأثیر رویکرد تجاری سازی بر ارزش های دانشگاهی را ارائه مینمایند.

شتاب علم و فناوری و توسعه ارتباطات بین المللی، جهان را با پدیده پیچیدگی و عدم قطعیت های فراوان برای تصمیم گیری های جهانی و محلی مواجه کرده است. با ورود به هزاره جدید، پروژه بین المللی هزاره (میلنیوم) با بهره گیری از آینده پژوهی و با مشارکت گسترده آینده پژوهان سراسر جهان، به شناسایی مهم ترین چالش های پیش روی هزاره و چشم اندازهای بلندمدت آنها پرداخته و راهکارهایی را برای دخالت دادن این چشم اندازها در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها ارائه نموده است. در این مقاله، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای (عمدتاً منابع منتشر شده از سوی پروژه هزاره) و شیوه پژوهش توصیفی–تحلیلی، به طور مختصر موضوعات طرح شده در چالش های پانزده گانه جهانی مرور شده و نکات مربوط به ضرورت کاربست آینده نگاری در تصمیم گیری و سیاست گذاری ارائه خواهد گردید. در ادامه، با توجه به نتایج پروژه هزاره، راهکارهای ارائه شده از سوی صاحب نظران جهانی برای برقراری ارتباط چشم اندازهای جهانی و کاربست آینده نگاری در سیاست گذاری و تصمیم گیری های جهانی پرداخته خواهد شد. سپس، برخی اقدامات انجام شده توسط کشورها بیان، و در انتها پیشنهاداتی برای ایران ارائه خواهد شد. نتایج حاصله می تواند در به-کارگیری آینده نگری در سیاست گذاری و حکمرانی در ایران، و توسعه آنچه حکمرانی پیش نگرانه قلمداد می شود، مورد بهره برداری قرار گیرد.

 امروزه، نوآوری سازمان یافته به عنوان ابزاری برای تحقق اهداف توسعه و رشد مورد توجه نهادهای دولتی، خصوصی و بنگاههای تجاری قرار گرفته است. اولین قدم در مسیر دستیابی به نظام نوآوری در دانشگاه تدوین یک سند به منظور نقشه راه است. در این مقاله سند نوآوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر به عنوان یکی از با سابقه ترین مؤسسات آموزش عالی کشور ارائه شده است. از آنجا که تا کنون برای هیچ یک از دانشگاههای کشور چنین سندی تهیه نشده است، تدوین آن حاوی جنبه های کاملاً اختصاصی است. در ابتدا مفهوم نوآوری، مدیریت نوآوری و اجزای کلیدی آن شرح داده شده و پس از آن، در خصوص نقش دانشگاهها در زمینه نوآوری و رشد محلی، ملی و فراملی برسی شده است. در انتها روش تدوین و اجزای سند نوآوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر معرفی شده است. نوآوری این مقاله از آن روست که برای تدوین آن با تشکیل گروههای مختلف و استفاده از همفکریهای جامع در سطح دانشگاه، به سندی دست یافته ایم که خصوصیات منحصر به فرد دانشگاه امیرکبیر و در مرحله بعدی دانشگاه ایرانی را در نظر