حسن تلاشان

در این نوشتار سعی شده است سامان ژئوپلیتیکی شیعیان در عراق آینده، تبیین شود. در ابتدا دو سناریوی اساسی درباره نظام سیاسی آینده عراق و ویژگی های هر کدام، مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی واقعیت های امروزی عراق می توان نتیجه گرفت از دو سناریوی نظام دموکراتیک مبتنی بر فدرالیسم و نظام استبدادی، شرایط برای تحقق سناریوی اول فراهم است. با توجه به عناصر ژئوپلیتیکی در صورت وقوع نظام دموکراتیک مورد نظر، می توان به این نتیجه رسید که وزن و قلمرو ژئوپلیتیکی شیعیان ارتقا خواهد یافت. جمعیت، حکومت و نهادهای سیاسی، موقعیت و منابع طبیعی، از جمله عناصر ژئوپلیتیکی است که مورد بررسی قرار گرفته اند. با توجه به تجزیه و تحلیل انجام شده، صحت فرضیه «در آینده وزن و قلمرو ژئوپلیتیکی شیعیان در داخل و خارج گسترش و تثبیت خواهد یافت»، اثبات شده است.

براساس آیات قرآنی، اصول و ارزش­های دینی سازگار با فطرت انسانی است. از جمله این ارزش­ها تأکید بر دین واحد، یعنی اسلام می­باشد. بررسی قیام­های اخیر کشورهای عرب مسلمان منطقه نشان می­دهد که خواسته­های آنها منطبق بر اصول و ارزش­های دین اسلام است. حقیقت­گرایی، میل به ارزش­های اخلاقی و کمال­جویی، از فطریات انسانی است. این گرایش­­های فطری انسان را به­سوی اسلام و اصول و ارزش­های متعالی آن همچون عدالت و توحید رهنمون می­نماید. مضامین خواسته­های مردم منطقه حاکی از انطباق حرکت و مطالبات آنها بر فطرت پاک انسانی بوده و این امری است که این بیداری را در پیوند عمیق با اسلام و آموزه­های اسلامی قرار می­دهد. این ویژگی مهم را همچنین می­توان نشانی از تداوم این بیداری تا حصول نتیجه تلقی کرد.

انقلاب اسلامی ایران، نهضتی بیدارگرانه است که بی شک در بیدارگری بسیاری از نهضت های اسلامی و جنبش های دینی، اصلی ترین و اصیل ترین نقش را در دهه های اخیر ایفا کرده است. تنها انقلاب حقیقی دینی که بر اساس اندیشه ها و آموزه های اسلام ناب محمدی پیدایی گرفت. ازاین رو، انقلاب اسلامی ایران را نمی توان با انقلاب های مدرن سنجید، زیرا از لِحاظ مبادی و غایات نظری و نیز ماهیت عملی خود بی بدیل است. این نوشتار به تأثیر انقلاب اسلامی ایران در تونس پرداخته است. نگارندگان درصددند پاسخی درخور این پرسش فراروی مخاطبان نهند که انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری در بیداری اسلامی تونس گذاشته است؟ (سؤال). تأثیر انقلاب اسلامی ایران در سطح منطقه و جهان، از مهم ترین موضوعاتی است که امروزه، بیش از پیش، در کانون توجه قرار دارد و با گذر از مرزهای مدرنیته، به الگویی مانا و پویا، با صبغه و وجهه دینی -معنوی، تبدیل شده و به جان و نهاد انسانِ گم شده دوران پیوند خورده است (فرضیه). نگارندگان این مقاله تأثیرات شگرف و شگفتِ انقلاب اسلامی ایران در بیداری اسلامی تونس و تحقق یافتنِ نوید حضرت امام خمینی، مبنی بر صدور انقلاب، را به تصویر کشیده اند (هدف). با توجه به گذشتِ چهار دهه از پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، تأثیر آن در برخی کشورها از قوّه به فعل درآمده است. تجزیه و تحلیلِ صورت گرفته بر مبنای نظریه پخش نشان می دهد که افزایش ظرفیت و گسترش موج بیداری اسلامی تونس، ریشه در تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران دارد (روش). اسلام خواهی و مطرح شدن اسلام در قالب عامل بازدارنده در برابر منافع استعماری قدرت های بزرگ، استکبارستیزی و اوج گیری اندیشه ضد صهیونیستی در سطح منطقه و نیز شکل گیری، تقویت و الگوبرداری گروه ها و جنبش های اسلامی از انقلاب اسلامی ایران را می توان از حوزه های تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران برشمرد (یافته).

بیداری اسلامی، ریشه در ارتباطات نوین غرب با جهان اسلام دارد؛ اما اینکه ایران به چه میزان از این پدیده اثرپذیرفته است، مبهم باقی مانده؛ چراکه که از سوی محققین، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال تحقیق این است که ج.ا.ا برای ارتقاء جایگاه بین المللی خود، چه راهبردهایی را براساس فرصت ها و تهدیدها، قوت ها و ضعف های بیداری اسلامی می تواند اتخاذ نماید؟ هدف این تحقیق نیز شناخت رابطه بین بیداری اسلامی و جایگاه بین المللی ج.ا.ا و چگونگی ارتقاء آن بوده است. در این پژوهش، از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده و با استفاده از مدل تحقیقی « swot » این رابطه مورد بررسی قرار گرفته است. شرایط، دلالت بر آن دارد که موقعیت ج.ا.ا در وضعیت موجود در نقطه تهاجمی معطوف به فرصت است و در آینده با ارتقاء آن در نقطه تهاجمی معطوف به قدرت قرار خواهد گرفت. نقطه ای که ایران را برخوردار از به دست آوردن ابتکار عمل وسیع در سطح منطقه می نماید.

براساس منویات رهبران نظام جمهوری اسلامی ایران،هدف نهایی انقلاب اسلامی تحقق تمدن نوین اسلامی است.بدیهی است که برای ظهور هرپدیده ای نیاز به بسترسازی می باشد،لذابرای تحقق این هدف نیاز به تحولات اساسی در ابعادسیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می باشد.پرسش اساسی این است که مهم ترین الزامات سیاسی تحقق تمدن نوین اسلامی چیست؟ برای پاسخ به سئوال از روش علمی-اسنادی و بهره برداری از آیات قران کریم و شواهدتاریخی استفاده شده است.علاوه برآن، منابع کتابخانه ای متعددی مورد مطالعه قرار گرفته است.یافته نهایی این است که قدرت و اقتدار، تشکیل حکومت اسلامی کارآمد واستقلال،مهم ترین الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی به شمار می آیند.

تحقق تمدن نوین اسلامی هدف نهایی ترسیم شده توسط رهبران انقلاب اسلامی ایران است. برای جامه عمل پوشاندن به چنین هدف راهبردی موانع فراوانی وجود دارد. به همین جهت تحقیق دراین زمینه امری ضروری می باشد. درحال حاضر عدم تحمل آرا و عقاید دیگران در ابعاد گوناگون سیاسی،فرهنگی،عقیدتی،اقتصادی و.... درجوامع اسلامی پدیده غالب است. سوال اصلی با در نظر گرفتن رعایت اصل محدودیت در موضوع تحقیق این است که عدم شکیبایی ومدارا درابعاد عقیدتی و دانشی چه نقشی درتحقق تمدن نوین اسلامی ایفا می نماید؟ برای پاسخ به این سوال آیات قران کریم،روایات وداده های تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. فرضیه مطروحه عبارت است ازاینکه:شکیبایی ومدارا درابعادعقیدتی ودانشی یکی ازالزامات پیدایی،پویایی و پایایی تمدن نوین اسلامی به شمارمی آید.برای اثبات فرضیه مذکور از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است.مستندات موجود دال بر آن است که بین تمدن نوین اسلامی و شکیبایی و مدارا رابطه مستقیم والزامی وجود دارد. به این معنا که افزایش و استمرارشکیبایی و بردباری در جامعه اسلامی باعث پیدایش،پایایی و پویایی تمدن نوین اسلامی و عدم شکیبایی در ابعاد گوناگون از جمله عقیدتی و دانشی باعث رکود و عقب ماندگی جامعه خواهد شد.