حمید قاضی زاده

هدف:   این پژوهش خدمات جنبی کتابخانه های وابسته به کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری و تعیین جایگاه آن به منظور تشویق افراد در مراجعه به کتابخانه ها را بررسی می کند. روش پژوهش: تحقیق حاضر از نظر روش، پیمایشی توصیفی و از نظر نوع پژوهش، کاربردی است. جامعه تحقیق، مخاطبان کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شامل مراجعان، کارکنان و مدیران بوده که تعداد 386 نفر ازطریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته و مصاحبه بوده که مراتب روایی ابزار، مورد تأیید کارشناسان وخبرگان حوزه قرار گرفته و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ که تقریبا بیشتر از 7/0 محاسبه شد، مورد تأیید نهایی قرار گرفت. به منظور بررسی و تحلیل داده ها و توزیع آنها، از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف بهره برده و همچنین با توجه به نرمال نبودن داده ها، برای بررسی فرضیه ها، از آزمون رتبه علامت وبلکاکسون استفاده شده و در نهایت برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس. پی. اس. اس. 20 استفاده شده است. یافته ها: از میان پنج برنامه مورد بررسی، توجه به برنامه فرهنگی-هنری با فراوانی 1/33 درصد از دید مراجعان ضروری تر قلمداد شده و به ترتیب سایر برنامه ها مانند برنامه رفاهی با 1/23 درصد، برنامه آموزشی با 9/21 درصد، برنامه تخصصی - هویتی با 8/17 درصد و برنامه علمی پژوهشی با 1/4 درصد از دید مخاطبان رتبه های بعدی را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مطابق فرضیه های ارائه شده، ارائه خدمات جنبی در کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در سطح پایینی بوده و تأثیری چندانی در تشویق عادت به مطالعه و مراجعه به کتابخانه نداشته است.

مقدمه و اهداف: هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی توسعه پایدار سازمانی مبتنی بر قابلیت های فناوری زنجیره بلوکی (بلاک چین) در کتابخانه های دانشگاه ها و پژوهشگاه های زیر نظر وزارت عتف (علوم، تحقیقات و فناوری) است.روش ها: روش تحقیق ترکیبی بوده که طی دو مرحله (مرحله اول به صورت کیفی و گام دوم به شکل کمی) و با اهداف توسعه ای، کاربردی اجرا شده است. روش گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، کتابخانه ای و در بخش کمی، میدانی بوده به طوری که ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، اسناد و منابع کتابخانه ای و در بخش کمی، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر متشکل از دو گروه شامل مدیران کتابخانه ای و متخصصان حوزه فناوری زنجیره بلوکی در کشور بوده که تعداد آن 114 نفر تعیین شد.یافته ها: نتیجه بیانگر آن است که سه شاخص ساختار مدیریتی، ساختار فرهنگی اجتماعی و عدالت سازمانی از بین شاخص های زمینه اصلی زیرساخت های رشد و توسعه سازمانی با اثرگذاری بالای 60 درصد به عنوان مهم ترین مؤلفه های مربوط به تأثیر فناوری زنجیره بلوکی (بلاک چین) در روند شکل گیری الگوی توسعه پایدار سازمانی کتابخانه ها شناخته شدند. طی ترسیم الگوی مورد نظر، مؤلفه های زیرساخت های رشد و توسعه سازمانی؛ اقتصاد سازمانی و توسعه منابع انسانی به عنوان مؤلفه های اصلی توسعه پایدار سازمانی کتابخانه های دانشگاهی و پژوهشگاهی و در مورد شاخص های بلاک چین، معیارهای توسعه فناوری و زیرساخت های فناوری بلاک چین با داشتن زیرمجموعه های مربوطه، به عنوان مؤلفه های اصلی زنجیره بلوکی مشخص شدند. بر مبنای تحلیل داده ها، به جز دو مؤلفه شفافیت اطلاعات با سطح معناداری (p=0/666)؛ و مؤلفه ساختار فرهنگی اجتماعی با سطح معناداری (p=0/679)؛ تمامی مؤلفه ها و شاخص های دو عامل توسعه پایدار سازمانی و فناوری بلاک چین با سطح معناداری (p<0/05) مورد تأیید متخصصان قرار گرفتند.بحث و نتیجه گیری:  با جمع بندی نتایج به دست آمده، الگوی توسعه پایدار سازمانی متشکل از 5 شاخص اصلی زیرساخت های رشد و توسعه سازمانی، اقتصاد سازمانی، توسعه منابع انسانی، توسعه فناوری و زیرساخت های فناوری بلاک چین در کتابخانه به دست آمد که هرکدام از این شاخص ها دارای زیر شاخص هایی هستند که در الگو مشخص می باشند. به کارگیری زیرمجموعه های هرکدام از این شاخص ها تأثیر بسیار شگرفی بر توسعه پایدار سازمانی کتابخانه ها خواهد داشت و باب نوینی به روی فعالیت های امروز کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی خواهد گشود. ازآنجاکه کتابخانه ها در امر خدمات رسانی به کاربران امروزی، ناگزیر از استفاده از فناوری های نوین هستند مناسب تر است که از این فناوری ها در جهت توسعه پایدار کتابخانه ها بهره مند شوند. اگر چنانچه کتابخانه ها خود را ملزم و موظف به استفاده از تمام یا حداقل بخشی از مؤلفه های مذکور در پژوهش حاضر نمایند، در بازه زمانی کوتاه مدت، نتایج شگرف توسعه پایدار سازمانی را دریافت خواهند کرد.اصالت: در حوزه توسعه پایدار سازمانی پژوهش های مختلف با رویکردهای گوناگون انجام شده است. هرچند در ارتباط با موضوع فناوری بلک چین پژوهش های زیادی در داخل کشور انجام شده، اما در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی پژوهش مستقلی که دقیقا بر موضوع ارتباط بلاک چین و کتابداری باشد تاکنون انجام نگرفته و پژوهش حاضر از این منظر می تواند طلیعه دار ورود بلاک چین در حوزه کتابداری باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناخت و رتبه بندی عوامل مؤثر بر پیاده سازی مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی استان گلستان در سال 1396 انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاهی استان گلستان می باشد. روش: تحقیق حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی و همبستگی می باشد. توصیفی از آن جهت که یافته ها به همان صورت که جمع آوری شده اند، توصیف می گردند. از آنجایی که اطلاعات توسط یک نمونه از جامعه اصلی به وسیله پرسشنامه به دست آمده، بُعد پیمایشی این بررسی نیز تأمین گردیده است. برای تأیید روایی پرسشنامه از روش نظرخواهی از خبرگان استفاده شده است. به منظور تهیه و تعیین حجم نمونه آماری از روش سرشماری استفاده شد. نتایج: براساس نتایج به دست آمده، درک مدیران کتابخانه های دانشگاهی از مدیریت دانش، رتبه اول (90 درصد) را به خود اختصاص داده است. مبانی نظری موجود نشان می دهد که با توجه به اینکه فرهنگ سازمانی از عوامل اثرگذار مدیریت دانش می باشد، بهره گیری از فرهنگ جدید باید با تغییرات مدیریت دانش همراه باشد. زیرساخت های فناوری اطلاعات رتبه دوم (71 درصد) را کسب کرد. ایجاد زیرساخت های فناوری اطلاعات ساختار اطلاعاتی پویایی را در کتابخانه ها ایجاد کرده و منجر به اشتراک گذاری آسان تر اطلاعات خواهد شد. آشنایی کتابداران با مفهوم مدیریت دانش در رتبه سوم (64 درصد) قرار دارد. آشنایی کتابداران با مفهوم مدیریت دانش، پیاده سازی مدیریت دانش را تسهیل می کند. فرهنگ سازمانی نیز رتبه چهارم (61 درصد) را به خود اختصتص داد. آشنایی مدیران کتابخانه های دانشگاهی با مفهوم مدیریت دانش موجب شناسایی دانش موجود در کتابخانه ها خواهد شد. همچنین نتایج نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، بین زیرساخت های فناوری اطلاعات و مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که بین آشنایی کتابداران با مفهوم مدیریت دانش و پیاده سازی آن در کتابخانه ها نیز ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از این پژوهش، بین درک مدیران کتابخانه های دانشگاهی از مدیریت دانش و پیاده سازی آن در کتابخانه های دانشگاهی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. آشنایی مدیران کتابخانه های دانشگاهی با مفهوم مدیریت دانش به مدیریت صریح و سیستماتیک دانش حیاتی و فرآیندهای مربوط به ایجاد، سازماندهی، انتشار، استفاده و اکتشاف دانش با کیفیت بیشتری منجر می شود تا تولید و جریان دانش به منظور ایجاد و برآورده ساختن انتظارات سازمان، مشتریان و کاربران در کل سازمان به کار گرفته شود. این امر موجب شناسایی و تحلیل سرمایه های دانشی موجود و مورد نیاز و فرآیندهای مرتبط با سرمایه دانش و نیز برنامه ریزی و کنترل بعدی عملیات برای توسعه سرمایه ها و فرآیندها به منظور تأمین اهداف کتابخانه ها خواهد شد.  

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر کتابخانه های عمومی بر آموزش و ترویج مهارت های شهروندی از دیدگاه مدیران کتابخانه های عمومی بود. روش: روش پژوهش از نوع پپیمایشی-تحلیلی بود. جامعه آماری شامل کلیه مدیران کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی شهر تهران به تعداد 45 نفر در تابستان 1396 بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. یافته ها: شاخص اهمیت آموزش و ترویج مهارت های شهروندی از سوی کتابخانه های عمومی و نیز اثرگذاری کتابخانه ها در این زمینه بیشترین پاسخ ها را به خود اختصاص داده است. از میان روش ها و شیوه های مؤثر در ترویج و آموزش مهارت های شهروندی در کتابخانه های عمومی از نظر مدیران، نمایش کتاب های مرتبط و برگزاری دوره مهارت های سواد اطلاعاتی از اولویت بیشتری برخوردار بود. نتیجه گیری: نهادهای آموزشی مانند کتابخانه و مراکز اطلاعاتی سهم و نقش بسیار مهمی در ترویج و آموزش مهارت های شهروندی دارند. همچنین تنوع در ارائه انواع خدمات می تواند در ارتقای انواع مهارت های شهروندی مؤثر واقع شود.

هدف: دانشمندان بسیاری بر اساس معرفت شناسی و هستی شناسی خود به طبقه بندی علوم پرداخته اند. هدف این مطالعه تبیین و مقایسه رده بندی های علوم در تمدن اسلامی و تمدن غرب و کشف تفاوت ها و تشابهات آنهاست. روش: این مطالعه از نوع تحلیلی و به روش مرور متون انجام شده است. یافته ها: دانشمندان مسلمان ملاک هایی «بومی» برای طبقه بندی علوم در نظر گرفتند. آموزه های وحی، تعالیم نبوی و اعتقاد به معاد این طبقه بندی را متأثر کرد. دانشمندان غربی با نگاه نو و ویژه به جهان، به طبقه بندی علوم پرداختند و اساس آن را جدا کردن دین و فلسفه از علوم تجربی و اولویت دادن به علوم تجربی و طبیعی دانستند. نتیجه گیری: توجه به تفاوت در اصول طبقه بندی علوم در تمدن اسلامی و تمدن غرب برای سازماندهی به آموزش علوم انسانی و اسلامی و نیز رده بندی های کتابخانه ای برای متون و مدارک مرتبط با فرهنگ، ادبیات، تاریخ و جغرافیای ملل اسلامی سازنده است و می تواند در این باب راهگشا باشد.