سعید شهبازی

در هر یک از حیطه های مدیریت منابع انسانی لزوماً باید ساختارها، فضا، نظام ها و سازمان های انعطاف پذیر ایجاد کرد تا سازمان را با آمادگی کامل به واکنش مناسب در قبال تحول قادر سازد. انعطاف پذیری در کار به توانایی فرد برای سازگاری با تغییرات، شرایط مختلف و وظایف متغیر در محیط کاری گفته می شود. این ویژگی ارزشمند، نه تنها به فرد کمک می کند تا در محیط های کاری پویا و پر از چالش موفق باشد، بلکه به سازمان نیز امکان می دهد تا با سرعت بیشتری به تغییرات پاسخ دهد و از فرصت های جدید بهره مند شود.. چیزی که اهمیت انعطاف پذیری در محیط کار را نشان می دهد، تغییرات بسیاری است که در زندگی ایجاد می شود. در واقع همه چیز همیشه در حال تغییر است، به این معنی که یک سازمان باید بتواند این تغییرات را به عهده بگیرد. جنبه های اجتماعی، فناوری، اقتصادی، قانونی، سیاسی و تمام عوامل جهانی که یک کسب و کار در آن فعالیت می کند همیشه در حال تغییر هستند. برای اجرای موفقیت آمیز یک برنامه انعطاف پذیری کامل و مطلوب در هر سازمان علاوه بر ارائه دستورالعمل ها و انتظارات واضح برای اطمینان از اجرای موفق آن، نیاز به نگرش باز، ذهن خلاق، تیم محوری و حفظ هویت و هدف کل مجموعه می باشد.

اطلاعات، شرط لازم برای یک تصمیم گیری صحیح است. فعالیت های کارمندیابی، استخدام، نگهداری، بهسازی نیروی انسانی، آموزش، ارزشیابی، برنامه ریزی نیروی انسانی و سایر اجزای سیستم مدیریت منابع انسانی، همگی نیاز به اطلاعات مناسب و در زمان صحیح خود دارند. در چنین فضایی که رقابت رمز ماندگاری سازمان هاست، سیستم کارآمد اطلاعات منابع انسانی و عملکرد مناسب آن به عنوان ابزاری رقابتی در پدید آوردن فرصت ها و غلبه بر تهدیدات برای سازمان هاست. امروزه سازمان ها هزینه های بالایی جهت جذب و نگهداری منابع انسانی صرف می کنند تا در عرصه رقابت از سایر رقیبان عقب نمانند. در عصر حاضر، به دلیل وجود رقابت بین سازمان ها و شرکت ها در جهت کسب منافع بیشتر، تسلط بر منابع موجود اهمیت ویژه ای یافته است. نیروی انسانی این توانایی را دارد که سایر منابع را پردازش کرده و خدمات و کالاهایی را پدید آورد که سازمان به خاطر آن تأسیس شده است.

امروزه سازمان ها با تغییرات سریع و گسترده ای در محیط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژیکی و اقتصادی روبه رو می شوند. هرچه زمان به جلوتر می رود، با توجه به پیشرفت علوم و فنون و پیدایش نیازها و چالش های نوین، سازمان ها پیچیده تر و اداره آن ها دشوارتر می شود. در این دنیای پررقابت که سازمان ها برای بقا بایستی توان رقابتی خود را تقویت نمایند، مدیران برای پیشبرد اهداف سازمانی بهتر به هوش سازمانی نیاز دارند تا بتوانند با اتکای به آن، عملکرد خود و سازمان را بهبود بخشند. هوش سازمانی یکی از منابع اصلی رقابت پذیری سازمان هاست. هوش سازمانی توانایی بالقوه سازمان برای گردآوری اطلاعات مرتبط محیطی و تبدیل این اطلاعات به دانشی سودمند می باشد که باعث می شود اطلاعات برون سازمانی در دسترس سازمان قرار گیرد. هوش سازمانی نشان دهنده ظرفیت سازمان برای یکپارچه سازی توانایی های ذهنی سازمان به منظور تحقق رسالت های سازمان است. بنابراین بر مدیران و رهبران سازمان ها ضروری خواهد بود که با دید جدیدی به سازمان بنگرند و آن را موجودی زنده بدانند. شناخت و یادگیری مستمر از مهم ترین اجزای هوش سازمانی به شمار می رود و قسمتی مهم از هوش سازمانی نیز به فرآیند نوسازی یادگیری در درون سازمان اختصاص دارد. بنابراین مسئله هوش سازمانی می تواند در این مهم کمک شایانی به مدیران کرده و آن ها را قادر سازد تا با توجه به حافظه سازمانی خود پاسخگوی نیازها و مشکلات و عکس العمل به موقع به تغییرات محیطی باشند.