ایما سعیدیان

بررسی تأثیرات آگهی‎های بازرگانی، به مرور متوجه گروه‎های مخاطبان کوچک‎تر و از جمله کودکان شده است. از دهه هفتاد به بعد، پژوهش‎های بسیاری انجام شده که طی آن نحوة برقراری ارتباط کودکان با پیام‎های تبلیغی مورد بررسی قرار گرفته است. در این زمینه، پژوهشگران متغیرهای گوناگونی چون سن، جنس، الگوی تماشا، ارتباط کودک با والدین، کلیشه‎های اجتماعی و نیازهای آنها را مورد توجه قرار داده‎اند. برخی پژوهشگران دیگر نیز بر ویژگی‎های ظاهری برنامه‎های تبلیغی مانند موسیقی، برش‎های سریع، جلوه‎های بصری و تحرک کلی برنامه تأکید کرده‎اند و آنها را در ایجاد ارتباط کودک با تبلیغات مؤثر دانسته‎اند. اما کلیة پژوهش‎ها نشان داده است که تأثیر تبلیغات آن گونه که تصور می‎رود به روشنی قابل دریافت نیست و صرف تبلیغ و تلاش برای اقناع کودک به تغییر در رفتار مصرف و یا ترجیح کالایی خاص در این زمینه منجر نمی‎شود چرا که شبکه‎ای از عوامل پیچیده در این امر دخالت دارد. در هر حال، فرض مهم این است که درک کودکان از تبلیغات و اهداف اقناعی تبلیغ‎کنندگان، همرا با رشد سن، افزایش می‎یابد.

امروزه با توجه به تغییری که در دیدگاههای شناخت مخاطب به وجود آمدهاست و مخاطب منفعل را به مخاطب فعال و انتخاب کننده وسایل ارتباط جمعی تبدیل کرده است ، و همچنین با در نظر گرفتن رشد تکنولوژی رسانه ای ( ظهور کانالهای متعدد تلویزیونی ، رادیویی،ویدیو، ماهواره ، تله تکس ، شبکه های جهانی اطلاع رسانی و ...) و نیز رقابت شدید بین رسانه های مختلف شناخت مخاطب به طور جامع ، بیش از هر زمان دیگری برای دست اندرکاران رسانه ها حیاتی شده است. می توان تمرکز نظریه ( استفاده و رضامندی از رسانه ها) را در مرحله اول بر مخاطب و بعد از آن بر پیام و نظام اجتماعی دانست. نوع روش شناسی به کاربرده شده در این گونه بررسیها از نوع تحقیقات علوم اجتماعی است و روش بررسی در آنها معمولا آزمایشی یا پیمایشی و در پاره ای موارد مصاحبه عمیق و ندرتا تحلیل پیام است.

در میزگرد حاضر خانم دکتر شهیندخت خوارزمی کارشناس علوم ارتباطات و توسعه و دکتر علی اکبر فرهنگی جامعه شناس و استادیار دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی و توسعه شرکت داشته اند.