محمود رئوفی

زمینه و هدف: پس از ورود پاندمی کرونا به ایران، گزارش های غیررسمی از افزایش خشونت خانگی حکایت داشت. ناظر براین مسئله، پژوهش حاضر تلاش کرده تا وضعیت خشونت خانگی علیه همسران را ارزیابی نماید. روش: پژوهش با روش کمّی و به شیوه پیمایش انجام شده است. جامعه آماری، همه شهروندان ساکن شهر بندرعباس در سال 1399 و حجم نمونه برابر با 384 نفر بوده است. با توجه به شرایط کرونا، از پرسش نامه آنلاین به منظور جمع آوری داده ها استفاده شد. بدین منظور با استفاده از سامانه پرس لاین، لینک پرسش نامه مذکور ایجاد و به مدت یک ماه در شبکه های اجتماعی مجازی (از قبیل واتس اپ، تلگرام، سروش، آی گپ و...) پخش شد و درنهایت به منظور افزایش دقت و توزیع مناسب در مناطق سه گانه شهر بندرعباس،  653 پرسشنامه ی تکمیل شده در سامانه مذکور، مبنای ارزیابی و تحلیل داده ها قرار گرفت. روایی پرسشنامه به لحاظ صوری و محتوایی توسط خبرگان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ(0.78) تایید گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تی، پیرسون و آنالیز واریانس با استفاده نرم افزار spss انجام شده است. یافته ها: نتایج آزمون نشان می دهد که میانگین خشونت علیه زنان برابر با 5.22 و میانگین خشونت علیه مردان برابر با 5.69 بوده است که حاکی از خشونت بیشتر علیه مردان است. همچنین ضریب همبستگی پیرسون بین سرمایه فرهنگی و دین داری با خشونت خانگی علیه همسران، به ترتیب برابر با 0/229- و 0/277-  می باشد. خشونت خانگی برحسب سن، تحصیلات، درآمد، تعلق طبقاتی، تعداد فرزندان و طول مدت ازدواج متفاوت است. نتیجه گیری : فارغ از اینکه خشونت خانگی علیه مردان را ذیل تحولات نهادی خانواده و نقش های جنسیتی تحلیل کرد یا آن را پدیده ای مقطعی و صرفا مرتبط با بحران کرونا برشمرد، ملاحظه ی اشکال نوظهور خشونت خانگی، امری راهگشا خواهد بود. افزون بر این، خانواده هایی که از سرمایه فرهنگی و دینداری بالاتری برخوردار بوده اند، خشونت کمتری را تجربه کرده اند و این مهم، می تواند در سیاستگذاری های معطوف به خانواده، مطمح نظر قرار گیرد.

توسعه دارای ابعاد پیچیده، ‌متنوع و متکثر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ‌روان شناختی و سیاسی است. برای فهم عوامل و موانع توسعه باید همه مولفه های مذکور مورد پ‍ژوهش قرار گیرند، اما عناصر فرهنگی – اجتماعی نقشی بنیادی در فرایند توسعه ایفا می نمایند. در این مقاله برآنیم که دریابیم: چرا علی رغم اینکه در دو دهه گذشته سرمایه گذاری های کلان صنعتی، اقتصادی و تجاری در هرمزگان صورت پذیرفته و دانشگاهها و موسسات آموزش عالی متعددی تاسیس شده اند، این منطقه توسعه درخور نیافته است و هنوز در زمره مناطق محروم طبقه بندی می گردد؟ در این پژوهش با الگو قرار دادن نظریه نوسازی اجتماعی پارسنز و با روش پیمایشی و با استفاده از مقیاس های لیکرت،‌ تمایزات معنایی (برش قطبین) و فرافکنی خـاص گرایی را که یکی از موانع عمده فرهنگی -اجتماعی توسعه محسوب می گردد، در شهر بندرعباس مورد آزمون قرار دادیم. نتایج بررسی نشان داد که میانگین خاص گرایی شهروندان بومی (2.88)،‌ غیربومی ها (2.98)، زنان (2.86)، مردان (2.93)، اهل سنت (2.8) و شیعیان (2.95) بوده است