محسن دریابیگی

بررسی فاصله جهان عرب و غرب ، شناسایی عوامل انحطاط و یافتن راه های خروج از آن،از مهم ترین دغدغه های متفکران عرب است. جابری،متفکر برجسته دهه های هشتاد و نود قرن بیستم، پس از نگارش کتاب الخطاب العربی المعاصر (گفتمان معاصر عربی) ، به نقد عقل عربی پرداخت؛موضوعی بحث برانگیز در جهان عرب. این متن با خلاصه ای از پروژه جابری به تحلیل نقدهای اندیشمندان عرب درباره دیدگاه او در مورد تشیع و عرفان در تاریخ و فرهنگ اسلامی می پردازد. نقدها بر اساس محتوا،فرم و داده های پروژه جابری بررسی شده اند. پرسش اصلی این مقاله به موقعیت جابری در میان متفکران جهان عرب با توجه به رویکردهای کلامی است. در این راستا،به برخی از نقدها اشاره کرده و در باره آن ها به داوری خواهیم پرداخت.روش مطالعه ما تحلیلی-توصیفی است و نقدها را در سه سطح دسته بندی می کنیم:نخست،نقد نگرشی-روشی؛دوم،نقد داده های تاریخی؛و سوم،نقد ساختاری.

پاره ای از مکاتب فلسفی در روزگار ما، فلسفه خود را بر محور مرگ بنا کرده اند؛ اما مقصودشان به هیچ وجه این نبوده که آدمی را متوجه عوالم دیگری کنند. بیتردید یکی از تعلیمات مهم ادیان، توجه دادن انسان ها به مرگ است. یکی از عرصه ها در فرهنگ شیعی که فراوان به این مهم پرداخته، مضامین ادعیه است. این مقاله برآن است تا این مقوله را در صحیفه کامله سجادیه بررسی کند. این کتاب نگاهی مثبت به مرگ داشته، آن را امری مطلوب معرفی مینماید.

در این مقاله تفکر فلسفی در اندیشة عرب و گرایش های مختلف متفکران عربی را بیان می کنم و بر اساس نگرش محمد عابد الجابری به بررسی گونه های برخورد متفکران عربی در قبال معضل نحوة ارتباط سنت و تجدد می پردازم و نقدهای وی بر این نگرش ها را مطرح می کنم؛ در نظر جابری تمام سوگیری هایی که در مورد این موضوع بوده است گرفتار آفات روشی و نگرشی است.