محمدرضا تمسکی

شرایط روانی و محیطی نابسامان و بی اعتبارساز عامل اصلی در استفاده از خودآزاری غیر خودکشی برای انتقال پیام های اجتماعی است. هدف این تحقیق، مطالعه ی پدیدارشناختی این پدیده در دانش آموزان دختر متوسطه اول آموزش وپرورش شهرستان قم (1402-1401) بوده است. «روش تحقیق» آن «پدیدارشناسی توصیفی هفت مرحله ای کلایزی» است؛ که با معیارهای باورپذیری، انتقال پذیری، قابلیت اعتماد و تاییدپذیری ارزیابی شده است. حاصل نهایی این مطالعه ی پدیدارشناسانه از مصاحبه ی نیمه ساختارمند با 13 مشارکت کننده؛ در مجموع 6 مضمون اصلی، 26 مضمون فرعی و 135 مفهوم می باشد. عوامل آن عمدتا پیامهایی «حاکی از آشفتگی» برای رسیدن به «تقویت منفی اجتماعی» (رهایی از تنش و رفتار برون ریزی) یا برای رسیدن به «تقویت مثبت اجتماعی» (اطمینان جویی و توجه طلبی) بوده است. گرایش جنسی مشارکت کنندگان عمدتا یا همجنس گرا و یا دگرجنس گرا گزارش شده است. از مفاهیم جدید مختص این پژوهش، می توان از «تعارض ارزش های خانه، مدرسه و رسانه»، «نداشتن آزادی انتخاب»، «مشکل ابراز عقیده» و «بی معنایی» یاد کرد.

هدف از این پژوهش، ارزشیابی عملکرد دانش آموزان سال سوم متوسطه دو در کشور، در ابعاد تربیت دینی (اعتقادی- عبادی) و اخلاقی براساس شاخص های سند تحول (1398) است. روش مورداستفاده برای تحقیق ازنظر هدف، ازنوع تحقیق و توسعه، و ازنظر جمع آوری داده ها ازنوع توصیفی- مقطعی و ارزشیابی قبل از اجراست. 902= (خودسنجی) 1n نفر و 901= (همسال سنجی) 2n نفر و 1.110.016= N نفر و روش نمونه گیری ازنوع خوشه ای چندمرحله ای بوده و هردو ابزار، واجد همه انواع روایی و پایایی به میزان 964. =α است. فرایند انجام شدن کار با تعیین ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های تربیت دینی (اعتقادی- عبادی) و اخلاقی ازدید متخصصان تعلیم و تربیت آغاز و سپس وضعیت تربیت دینی (اعتقادی- عبادی) و اخلاقی دانش آموزان ازدید خود آن ها و همسالان و مدیران بررسی شد و میزان توافق داده های کمّی و کیفی در طرح همسوسازی به دست آمد. دانش آموزان از هرسه نوع تربیت در هرچهار حیطه شناخت، گرایش، اراده و عمل، نمره تربیت اعتقادی (3.5±16.8-16)، عبادی (2.5±17-16.6) و اخلاقی (2.4±16-15.7) را در بازه صفر تا بیست کسب کردند. بین تربیت دینی و اخلاقی دختران و پسران هم تفاوت معناداری وجود ندارد. در مقایسه با 95 درصد اطمینان به ترتیب، مدرسه های استان های خراسان جنوبی، بوشهر و مازندران، و همدان و تهران از تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی بیشتری برخوردارند و مدرسه های محروم ازنظر تربیت دینی و اخلاقی نیز عمدتاً محروم ترند.

اسناد تحول بنیادین آموزش و پرورش تنها از سه «مدل مشاوره ای» تحصیلی، شغلی یا سازشی سخن به میان آورده اند، اما نسبت به«مدل راهنمایی» بومی یا غیر بومی ساکتند. سه مدل یادشده نمی توانند همه اهداف اسناد فوق را محقق سازند و نیاز به مدل هایی متناسب با اهداف اسناد تحول احساس می شود. به علاوه «راهنمایی»، که جنبه پیشگیری نیز دارد، نیازمند مدل قابل اجرا، ساختار و تشکیلات مناسب و شرح وظیفه برای همه عوامل انسانی مدرسه است. در همین راستا مقاله علمی-پژوهشی حاضر از تحقیق «تحلیل محتوای راهنمایی در قرآن مجید» و «تحلیل محتوای کیفی (مضمونی) اسناد سه گانه» استخراج شده و پاسخی است به «مدل های راهنمایی مورد نیاز تحول بنیادین آموزش و پرورش»؛ در این مقاله با کمک شش مدل ابداعی به نقد تحلیلی- انتقادی ده مدل سنتی و معاصر می پردازیم و وجه اشتراک و افتراق آنها را مشخص خواهیم کرد. سه مدل از ده مدل رایج صرفأ در تخصص مشاور مدرسه هستند؛ مابقی با شش مدل ابداعی ما شامل «علم، ایمان و عمل شایسته»، «بینش و بصیرت»، «راهیابی به حقایق نهان»، «راهگشایی»، «داوری» و «راهنمایی معنوی» با اختلافاتی همپوشانی دارند. شش مدل پیشنهادی، ساختاری بوده و وظیفه راهنمایی را برعهده همه عوامل انسانی مدرسه از جمله دانش آموزان می گذارند، تا آموزش و پرورشی خلاق، پویا و شادکام را رهبری کنند و دانش آموزان از حضور در مدرسه لذت برده و به حداکثر توان بالقوه خود برسند. کلیدواژه: مدل، راهنمایی و مشاوره، قرآن کریم، سند تحول