عابد بدریان

هدف از مطالعه حاضر، بررسی تصورات و کج فهمی های دانشجومعلمان علوم تجربی درباره ماهیت تبخیر، سرعت تبخیر سطحی و فشار بخار است. مفاهیمی که هم در برنامه درسی مدارس و هم در زندگی روزانه اهمیت فراوانی دارند. تعداد 84 نفر از دانشجومعلمان در سال تحصیلی 94-1393 به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای از دو پردیس «دانشگاه فرهنگیان» در شهر تهران انتخاب شدند و در این مطالعه شرکت کردند. برای گردآوری اطلاعات، از یک آزمون تشخیصی حاوی پنج سؤال بازپاسخ استفاده شد و پاسخ های دانشجومعلمان در قالب توضیحات داده شده و همچنین شرکت در مصاحبه نیمه ساختاریافته (10 مورد) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بررسی پاسخ های داده شده به سؤال های پرسش نامه نشان داد که دانشجو معلمان علوم تجربی کج فهمی های زیادی در زمینه تبخیر، سرعت تبخیر سطحی و فشار بخار دارند و نمی توانند در بسیاری از موارد شبیه سازی شده، آموخته های خود درباره مفاهیم پایه ای را به خوبی مورد استفاده قرار دهند. بر پایه این یافته ها ضرورت دارد تا در بازبینی برنامه های درسی و مواد آموزشی رشته کارشناسی و کاردانی علوم تجربی، در سازمان دهی مفاهیم مرتبط با تبخیر، سرعت تبخیر، فشار بخار و مدل سازی آن ها در کتاب های درسی دقت بیشتری به عمل آید.

هدف از مطالعه حاضر، بررسی تصورات و کج فهمی های دانش آموزان پایه سوم ابتدایی درباره پدیده های تبخیر و میعان است؛ مفاهیمی که هم در برنامه درسی مدارس و هم در زندگی روزانه اهمیت فراوان دارند. 132 نفر از دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی در سال تحصیلی 94-1393 به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای از چهار آموزشگاه از چهار مرکز استان انتخاب و در این مطالعه شرکت داده شدند. برای گردآوری اطلاعات، از یک آزمون تشخیصی حاوی ده سؤال باز-پاسخ بهره گیری شد و پاسخهای دانش آموزان در قالب توضیحات داده شده و همچنین شرکت در مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای ارزیابی میزان درک دانش آموزان، از روش ارزیابی مفهومی استفاده شد. بررسی پاسخ های داده شده به سؤالهای پرسشنامه نشان داد که دانش آموزان پایه سوم ابتدایی کج فهمی های بسیار در زمینه پدیده های تبخیر، میعان و تاثیر گرما بر آنها دارند و نمی توانند در بسیاری از موارد شبیه سازی شده، آموخته های خود درباره تبخیر و میعان را به خوبی به کاربندند. همچنین آموخته های آنان در پایه های پایین تر نتوانسته است مانع بروز این کج فهمی ها شود و علی رغم درک مفهومی تبخیر و میعان از طرف برخی از آنها، همچنان نیاز است که در آموزش مفاهیم مرتبط با چرخه آب و تغییر حالت مواد از مایع به گاز و به عکس، توجه و دقت بسیار به عمل آید. بر پایه این یافته ها ضرورت دارد تا در بازبینی برنامه های درسی و مواد آموزشی علوم تجربی دوره ابتدایی، در سازماندهی مفاهیم مرتبط با تبخیر، میعان و مدل سازی آنها در کتابهای درسی توجه ویژه مبذول شود.

این مطالعه به منظور بررسی دیدگاه های مدرسان شیمی دانشگاه ها و دبیران مدارس دوره متوسطه نسبت به مفهوم سواد شیمی انجام گرفته است. بنابراین عنصر اساسی این پژوهش تعریف سواد شیمی است. برای این منظور نمونه ای شامل 201 دبیر شیمی دوره متوسطه و 16 مدرس دانشگاه (شیمی دان) از 6 استان کشور به صورت تصادفی انتخاب و در مطالعه شرکت داده شدند. فرایند تعریف سواد شیمی شامل یک چارچوب کلی از تعریف های ارائه شده و همچنین یک محتوای ویژه برای دستیابی به سطح مطلوب سواد شیمی است که انتظار می رود هر دانش آموز بعد از فارغ التحصیل شدن از مدرسه به آن دست یابد. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است. نظرات تعداد زیادی از مدرسان شیمی دانشگاه ها و دبیران مدارس از طریق مصاحبه و پرسش نامه گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t) استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که مدرسان شیمی دانشگاه ها و دبیران مدارس از یک چارچوب مشابه برای تعریف سواد شیمی استفاده می کنند. تعریف پیشنهادی این پژوهش، سواد شیمی را در چهار بُعد محتوا، زمینه، مهارت و جنبه های نگرشی مورد بررسی قرار داده است. این تعریف نوآورانه و بومی با برنامه درسی شیمی دوره متوسطه و امکانات مدارس هماهنگی دارد و در نظام آموزشی ایران قابل اجرا است و از نظر مدرسان شیمی دانشگاه ها و دبیران مدارس دوره متوسطه اعتبار بالایی دارد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی برخی از عوامل موفقیت و عدم موفقیت در آزمایشگاه های شیمی عمومی در دوره کارشناسی است. نمونه پژوهش شامل 183 دانشجوی دختر و پسر در رشته های کارشناسی علوم پایه، فنی مهندسی و 15 نفر مربی آزمایشگاه شیمی عمومی بودند که از دانشگاه های آزاد اسلامی واحدهای تهران و مرند انتخاب شدند. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است و اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ویژه ای که با استفاده از منابع مرتبط و در دسترس تهیه شده بود، جمع آوری شد و روایی آن با سازماندهی مصاحبه های تخصصی با افراد صاحب نظر (6 نفر) مورد بررسی قرار گرفت و متناسب با شرایط ایران بومی شد. پایایی ابزارهای تحقیق نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ (89/0 = α) مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آمار توصیفی و نیز استنباطی استفاده شد. در کل، یافته های پژوهش تأکید دارد که در صورت استفاده از فعالیت های آزمایشگاهی اثربخش و توجه به برخی از عوامل موفقیت و عدم موفقیت، دانشجویان می توانند از چنین فعالیت هایی در راستای یادگیری مفهومی شیمی عمومی بهره بیشتری ببرند. 

هدف از مطالعه حاضر، بررسی کج فهمی های دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی درباره مفهوم گرما و دماست. مفاهیمی که هم در برنامه درسی مدارس و هم در زندگی روزانه اهمیت فراوانی دارند. تعداد 136 نفر از دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی از چهار آموزشگاه منطقه 6 شهر تهران انتخاب شدند و در این مطالعه شرکت داده شدند. برای گردآوری اطلاعات، از یک آزمون تشخیصی حاوی پنج سوال باز پاسخ و چندگزینه ای استفاده شد و سپس پاسخ های دانش آموزان در قالب توضیحات داده شده و همچنین شرکت در مصاحبه نیمه ساختار یافته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که دانش آموزان تصورات و کج فهمی های گوناگونی درباره مفهوم گرما و دما دارند که قبلاً در هیچ منبعی گزارش نشده است. بر پایه این یافته ها ضرورت دارد تا در بازبینی برنامه های درسی و مواد آموزشی علوم تجربی دوره ابتدایی که اخیراً توسط وزارت آموزش و پرورش در حال انجام است، در سازماندهی مفاهیم مرتبط با گرما و دما و مدل سازی آن ها در کتاب های درسی توجه زیادی مبذول  گردد.

هدف از مطالعه حاضر، بررسی مشکلات آموزش و یادگیری پدیده های نجومی مربوط به علوم تجربی پایه چهارم دبستان از دیدگاه آموزگاران این پایه است. تعداد 41 نفر از آموزگاران با سابقه پایه چهارم دبستان شهر تهران و شهرستان های استان تهران در این مطالعه کیفی شرکت کردند. برای گردآوری اطلاعات، از یک آزمون تشخیصی انشایی و انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. این آزمون دارای دو بخش چندگزینه ای و پاسخ های تشریحی آموزگاران بود. در بخش اول آزمون که در مقیاس لیکرت بود، آموزگاران مفاهیم چالش برانگیز نجوم را مشخص کردند و سپس در بخش دوم آزمون، تصورات و کج اندیشی های احتمالی دانش آموزان را توضیح دادند. یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزش برخی مفاهیم مربوط به پدیده های نجومی مشکلاتی را برای آموزگاران ایجاد کرده است. همچنین دانش آموزان تصورات و کج اندیشی های گوناگونی از پدیده های نجومی داشته و علاوه بر کاربست ضعیف آموخته ها در موقعیت های مشابه، درک کاملی از مفاهیم نجومی ندارند. این یافته ها بر ضرورت بازاندیشی در شیوه سازماندهی مفاهیم مرتبط با پدیده های نجومی در محتوای آموزشی علوم تجربی پایه چهارم دبستان تأکید می کنند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر استفاده از رسانهها ی آموزش ی متنوع در یادگیری مفاهیم انتزاعی ی زیف ک حالت جامد ژهیو یزیف ک مکانیک رشت یره اضی یزیف ک دوره پیشدانشگاهی است. جامعهآم اری پ ژوهش را دانشآموزان دختر دور ه پیشدانشگاهی منطق ه بوستان و گلستان رباط کریم تشکیل میدهند که در ین مس ال دوم سال تحص یلی 90 -89 مشغول تحص لی بودند. نمون هآماری پژوهش شامل 60 نفر دانشآم وز ب ود ک ه از طریق نمونهگیری در دسترس انتخاب و در طرح آزمایشی، به ط ور مس اوی در دو گ روه آزم ایش و کنت رل جای داده شدند. گروه آزمایش دانشآموزانی بودند که در تدریس خود از انواع رسانهها ی آموزش ی(اس لا ید، فیلم، آزمایشگاه مجازی، شبیهسازی رایانهای و...) استفاده کردند؛ در ح الی ک ه گ روه کنت رل ب را ی ی ادگ ری ی مفاه می انتزاعی یزیف ک حالت جامد از وهیش سنت ی و معمول تدریس استفاده نمودند. برای گردآوری دادهه ا از یک آزمون یپ شرفت تحص یلی محققساخته و یک پرسش نام ه استانداردش ده ب را ی س نجش نگ رش و انگی زه استفاده شد. ابزارها ی ساختهشده از روایی و اعتبار مناسب ی برخوردار بودند. ب رای تجزی ه و تحلی ل داده ه ا از آمار توصیفی و استنباطی بهره برده شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که نیب یم انگ نی نمرات دان ش آم وزان گروه آزمایش و کنترل در آزمون یپ شرفت تحص یلی (پس آزمون) تفاوت معنیدار ی وجود ندارد، ام ا می انگین نمرات نگرش و انگیزش گروه آزمایش، تفاوت معنیداری با گروه کنترل داشت یمو توان گفت که با وج ود تأثیر نداشتن استفاده از رسانهها ی آموزش ی در یپ شرفت تحص یلی دانشآموزان، نگرش و یانگ زش آنان به ط ور قابل یا ملاحظه تحت تأثیر قرار گرفته است