محمدتقی عباسی شوازی

سرعت و وسعتی که امروزه کودکان و نوجوانان از فن آوری اینترنت و موبایل در زندگی روزمره خود استفاده می کنند در تاریخ اجتماعی انتشار فن آوری بی سابقه است. اجتناب ناپذیری استفاده از اینترنت لزوم پرداختن به موضوع فرصت های اینترنتی را در حوزه پژوهش و سیاست گزاری ضروری ساخته است. پیمایش حاضر با هدف مطالعه رابطه بین مهارت های اینترنتی و میزان بهره مندی نوجوانان از فرصت های اینترنتی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه اول و دوم شهر شیراز بوده و پاسخگویان با استفاده از تکنیک نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با 98 درصد فاصله اطمینان و 4 درصد خطا 844 نفر تعیین و در نهایت 869 دانش آموز پرسشنامه برخط این مطالعه را تکمیل کرده اند. نتایج توصیفی حاکیست بیشترین بهره مندی دانش آموزان از فرصت های اینترنتی به ترتیب مربوط به ارتباطات اجتماعی، تفریح و سرگرمی و کمترین آن به ترتیب فرصت های مشارکت مدنی- سیاسی و خلاقانه بوده است. در بخش مهارت ها، نتایج نشان داد بالاترین میانگین مربوط به مهارت عملیاتی و کمترین میانگین مربوط مهارت اطلاعاتی بوده است. نتایج استنباطی مطالعه نشان داد، تمامی انواع مهارت های اینترنتی تاثیری مثبت و معنادار بر تمامی فرصت های اینترنتی داشته اند. همبستگی بین متغیر کل مهارت ها و کل فرصت ها (483/.r=) نشان دهنده یک رابطه مثبت و به لحاظ شدت متوسط بوده است. یافته ها بیانگر آن است که می توان با اطمینان بالایی مدعی شد تنها با افزایش مهارت و سواد اینترنتی نوجوانان تا حد بسیار زیادی بهره مندی آنان از فرصت های اینترنتی را افزایش داد.

نوآوری های سریع در تکنولوژی های ارتباطی و پیامدهای همه گیری کووید 19 برای تعاملات اجتماعی بخش عمده ای از فعالیت های مردم را به اینترنت کشانده است. استفاده بیش از پیش نوجوانان از اینترنت در کنار فرصت های بی سابقه، مخاطرات نوظهوری نیز پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه رابطه استراتژی های نظارتی و الدین با انواع مخاطرات اینترنتی انجام شده است. در همین راستا، 1806 نفر از دانش آموزان 13-18 ساله شهر یاسوج با تکنیک نمونه گیری تصادفی وارونه انتخاب و به سؤالات پرسشنامه آنلاین پاسخ داده اند. نتایج پژوهش نشان داد که بین متغیرهای استراتژی نظارتی والدین و میزان استفاده از اینترنت با میزان مواجهه نوجوانان با مخاطرات اینترنتی همبستگی معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان داد، استراتژی های نظارتی توانمند کننده والدین و محدود کننده به ترتیب با همبستگی (194/0- r= ) و (106/0- r=) بطور منفی و معناداری با میزان مواجهه نوجوانان با مخاطرات اینترنتی رابطه دارند. نظارت توانمند کننده همراه با افزایش استفاده کودک و نوجوان از اینترنت مخاطرات را کاهش می دهد در حالیکه نظارت محدود کننده حتی با کاهش استفاده نوجوانان از اینترنت کمتر موفق به این امر است. این مطالعه نشان می دهد، نظارت هایی که بدنبال محدود کردن استفاده از اینترنت در سطوح فردی، خانوادگی و تبعا کلان هستند تاثیر کمتری بر کاهش مخاطرات اینترنتی دارند تا نظارت های توانمند کننده که در عین حمایت از کودک در استفاده از اینترنت با او تعامل دارند و تلاش میکنند سواد اینترنتی او را افزایش دهند.

این پژوهش به مطالعه چگونگی رابطه اینترنت و پیوندهای اجتماعی در شبکه گفتگوی مرکزی جوانان دانشجو پرداخته است. در این پیمایش، 404 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه شیراز در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و به سئوالات پرسشنامه پاسخ داده اند. چارچوب نظری مطالعه، ترکیبی از نظریات گرانووترو، بری ولمن و هایثورنث ویت در باب پیوندهای قوی و ضعیف و شبکه های اجتماعی افراد بوده است. به منظور مطالعه دقیق تر چگونگی رابطه اینترنت و شبکه گفتگوی مرکزی دانشجویان، دو بعد استفاده تعاملی (تعاملات برخط) و غیرتعاملی(استفاده عمومی) از یکدیگر متمایز شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پیوندهای موجود در شبکه گفتگوی مرکزی افراد بیشتر از نوع پیوندهای قوی بوده است تا ضعیف؛ و شبکه آنها از دامنه (تنوع) کمی برخوردار بوده است. در مجموع، زنان، افراد متاهل، دانشجویان مقطع دکتری و طبقه متوسط دارای بیشترین پیوندهای قوی به نسبت دیگران بوده اند. نتایج پژوهش نشان داد که استفاده های تعاملی از اینترنت با پیوندهای قوی؛ و استفاده های غیرتعاملی با پیوندهای ضعیف موجود در شبکه گفتگوی مرکزی همبستگی مثبت و معنادار دارد. همچنین اینترنت توانسته است دوستان مجازی افراد را افزایش دهد که از نوع پیوندهای ضعیف خارج از شبکه گفتگوی مرکزی هستند. اما هیچ کدام از ابعاد اینترنت با اندازه شبکه گفتگوی مرکزی و دامنه شبکه رابطه معنا دار نداشته است. در مجموع به نظر می رسد که اینترنت تغییری در ساختار شبکه مرکزی افراد بوجود نیاورده و افراد اعضاء شبکه گفتگوی مرکزی خود را از طریق اینترنت انتخاب نمی کنند؛ بلکه اینترنت بیشتر وسیله ای است برای در تماس بودن با پیوندهای از قبل موجود در شبکه گفتگوی مرکزی جوانان.

این پژوهش به مطالعه ی درهم تنیدگی های ساخت اجتماعی جنسیت در مهاجرت های مستقل بین المللی زنان ایرانی، براساس پارادایم تفسیری و روش شناسی کیفی پرداخته است. روش مورد استفاده نظریه ی زمینه ای و جامعه ی مورد مطالعه زنان مهاجر مستقل ایرانی ساکن در کشورهای توسعه یافته ی غربی بوده است. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه ی عمیق و نمونه گیری با روش گلوله برفی و به صورت نظری و هدفمند بوده که بعد از 15 مصاحبه اشباع نظری حاصل شده است. مطابق با تحلیل ها و یافته های پژوهش، مقوله ی هسته «زن بودگی و انسداد» احصا شده و شرایط سبب ساز حاکم بر آن «مردسالاری، زن و احساس ناامنی، محدودیت های جنسیت بنیان، کلیشه های جنسیتی و طرد اجتماعی زنان» بوده اند. نتایج حاکی است که در بستر برهم کنش های زمینه ی اجتماعی و عوامل مداخله گر، تقابل عاملیت زنانه با ساختارهای مردانه در ایران، راهبرد این دسته از زنان را مهاجرت به فراسوی مرزها رقم زده است؛ محیطی که به زعم زنان مهاجر مستقل، گشایش انسدادهای مترتب بر زنانگی و خودشکوفائی خویش را در آن جستجو می کرده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که فرایند مهاجرت زنان درهم تنیده با جنسیت به عنوان سازه ای اجتماعی فرهنگی است.

موضوع این پژوهش، تبیین بهزیستی اجتماعی به روش مدل معادلات ساختاری براساس عوامل جامعه شناختی در بین دانش آموزان شهر جهرم است؛ بنابراین تلاش می کند به این سؤالات پاسخ دهد که بهزیستی اجتماعی دانش آموزان شهر جهرم در چه وضعیتی است؟ متغیرهای جامعه شناسی به چه میزان می توانند تبیین کننده بهزیستی اجتماعی دانش آموزان باشند؟ رویکرد مطالعه حاضر کمّی و روش آن پیمایش بود. نمونه پژوهش، 359 نفر از دانش آموزان متوسطه دوم شهر جهرم در سال 1401 بودند که از طریق فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود. برای اعتبار پژوهش، از اعتبار صوری و برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی (CR) استفاده شد. داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی از طریق نرم افزار SPSS و PLS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین اعتماد اجتماعی، حمایت اجتماعی و هویت طبقاتی با بهزیستی اجتماعی رابطه مستقیم، مثبت و معنا داری وجود دارد، اما بین جنسیت و بهزیستی اجتماعی رابطه ای یافت نشد. همچنین دین داری به صورت غیرمستقیم، از طریق تأثیر بر اعتماد اجتماعی بر بهزیستی اجتماعی اثرگذار است. روش حداقل مربعات جزئی الگوی کلی پژوهش نشان داد که متغیرهای مستقل پژوهش توانسته اند 41 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کنند. از بین متغیرهای اثرگذار، اعتماد اجتماعی دارای بیشترین میزان اثر مستقیم (543/0) بر متغیر بهزیستی اجتماعی بود. اعتماد اجتماعی علاوه بر اثر مستقیم، نقش میانجیگر کامل را در رابطه بین دین داری و بهزیستی اجتماعی ایفا کرد. با توجه به تأثیر متغیرهای ذکرشده بر بهزیستی اجتماعی، تقویت آن در جامعه به ویژه برای دانش آموزان پیشنهاد می شود.