وحید خشنا مستعلی بیگلو

ایران به عنوان کشوری که دارای تنوع زبانی و مذهبی، به ویژه در نواحی مرزی خود است. این تنوع، در کنار موقعیت ژئوپلیتیکی حساس کشور، بستر مناسبی برای شکل گیری و تداوم جریان های قوم گرایانه فراهم کرده است. باوجود اقدامات دولت برای یکپارچگی ملی، در مناطق مرزی، برخی مطالبات فرهنگی یا اجتماعی ازسوی گروه های محلی مطرح می شود که درصورت عدم پاسخ دهی مناسب، می تواند زمینه ساز تقویت احساس تمایز هویتی شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش موقعیت مرزی در تقویت جریان های واگرایی در استان اردبیل انجام شده است؛ استانی که با همجواری با کشورهای خارجی، از شرایط ویژه ای برخوردار است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده و تحلیل آن ها با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS و ArcGIS صورت گرفته است. شیوه گردآوری اطلاعات نیز به صورت ترکیبی از روش های کتابخانه ای و میدانی بوده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که حس واگرایی در میان ساکنان شهرستان های شمالی و مرزی استان اردبیل، بیشتر از ساکنان مناطق مرکزی و جنوبی است. این نتایج بیانگر نقش مؤثر موقعیت مرزی در تقویت زمینه های هویتی و تمایزطلبانه در مناطق مرزی کشور است.