شمیمه شیرخانی

تلاش و پیگیری ایران برای عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای (اس سی اُ)در بیست ویکمین نشست سران در 17 سپتامبر 2021 در دوشنبه تاجیکستان، زمانی به نتیجه رسید که به صورت رسمی به عنوان عضو دائمی پذیرفته شد. این عضویت، پیروزی دیپلماتیک محسوب می شود، اما پیامدهای قابل توجهی را نیز به همراه دارد که نیازمند بررسی دقیق تری است. در این نوشتار به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که فرصت ها و چالش های سیاسی، حقوقی و سازمانی پیش روی ایران پس از عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای با استفاده از چارچوب تحلیل اس دبلیو اُتیچیست؟ همچنین بسامد کدام مورد از میان فرصت ها و چالش های احتمالی بیشتر است؟ یافته ها نشان می دهند که ایران با فرصت های متعددی روبه رو است، مانند تقویت وابستگی متقابل، مقابله با تأثیرهای هژمونیک جهانی، مبارزه با افراط گرایی و قاچاق مواد مخدر و تغییر در سازوکارهای امنیتی. بااین حال چالش هایی مانند تفاوت در قدرت و نفوذ چانه زنی اعضای سازمان و ابهام های مربوط به هویت اصلی سازمان نیز وجود دارد. بررسی قوت ها و فرصت ها در مقایسه با ضعف ها و چالش ها نشان می دهد که فرصت ها و قوت ها بیشتر است، در نتیجه، سود ایجادشده از همکاری بیشتر از چالش ها و ضعف ها است. در این مطالعه از رویکرد توصیفی تحلیلی و چارچوب سوآت برای تحلیل وضعیت ایران در سازمان همکاری شانگهای استفاده می کنیم. برای افزایش منافع و اثربخشی راهبردی ایران در این سازمان راهبردهایی هم پیشنهاد می دهیم.