ماجده نجاتی

زنان سرپرست خانوار از آسیب پذیرترین گروه های اجتماعی به شمار می روند و، در مقایسه با سایر زنان، فشارهای روانی- اجتماعی بیشتری را تجربه می کنند و از کیفیت زندگی پایین تری برخوردارند؛ ازاین رو، بررسی کیفیت زندگی آن ها ضروری است. پژوهش حاضر، با رویکرد کیفی و روش روایت پژوهی، ب ر روی روایت های یک زن روستایی حدوداً 65 ساله ی سرپرست خانوار متمرکز ش ده است. داده ها، از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته ی روایتی و یادداشت های میدانی، گردآوری و با استفاده از روش تحلیل مضمون و کدگذاری بررسی شدند که به شناسایی 14 مضمون سازمان دهنده منجر شد؛ این مضامین در چهار مضمون فراگیر دسته بندی شدند. برای اطمینان از پایایی، ضریب توافق کدگذاران (ضریب هولستی) محاسبه شد که مقدار آن 81/0 بود. همچنین، برای اعتباربخشی به یافته ها، از روش مثلث سازی (ترکیب نقل قول مستقیم، مضامین استخراج شده و یافته های پژوهش های پیشین) استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که علل اصلی پدیدآورنده ی چالش های یک زن سرپرست خانوار روستایی را می توان در قالب چالش آموزشی و مهارتی، چالش نبود حمایت اجتماعی لازم ، چالش اقتصاد ناپایدار و چالش مشکلات روانی اجتماعی طبقه بندی کرد. همچنین نتایج نشان می دهد که موانع آموزشی و مهارتی، نظیر کم سوادی، عدم دسترسی به آموزش عالی و نبود فرصت های مهارت آموزی، منجر به محدودیت انتخاب شغل و درآمدزایی می شود که در نهایت موجب اقتصاد ناپایدار و مشاغل غیررسمی زن سرپرست خانوار شده است؛ از سوی دیگر، عدم حمایت اجتماعی لازم، به دلیل مسئولیت های سنگین مراقبت و بزرگ کردن فرزندان به تنهایی، محدودیت هایی در انتخاب شغل ایجاد کرده که در نهایت، مشکلات روانی اجتماعی مانند احساس انزوا و استرس را به دنبال داشته است.