مریم پورحق شناس

سفرنامه ها به عنوان منابع تاریخی و فرهنگی، نقش مهمی در شناخت زندگی، آداب و رسوم، و شیوه های معیشت مردم در ادوار مختلف دارند. سفرنامه های دوره قاجار، به ویژه آن هایی که توسط اروپاییان نوشته شده اند، به دلیل گسترش روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران با جهان خارج، از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این سفرنامه ها نه تنها به توصیف جغرافیا و سیاست می پردازند، بلکه به زندگی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مردم نیز توجه دارند. منطقه گیلان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، آب و هوای معتدل، و تنوع فرهنگی و قومی، همواره مورد توجه سیاحان و جهانگردان بوده است. مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی شیوه و سبک زندگی اجتماعی مردم گیلان در هفت سفرنامه منتخب عصر قاجار پرداخته است. در این مقاله از آراء و نظریه ماکس وبر برای تحلیل داده ها استفاده شده است. مقوله های اصلی تحقیق شامل تفریح و سرگرمی، جشن و اعیاد، خوراک، پوشاک و شغل است. یافته های تحقیق نشان می دهد که شیوه و سبک زندگی اجتماعی مردم گیلان در دوره قاجار تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله جغرافیا، اقتصاد و فرهنگ شکل گرفته است. کشاورزی، به ویژه کشت برنج و ماهیگیری به عنوان اصلی ترین مشاغل گیلانیان در این دوره شناخته شده است. نقش زنان در این فعالیت ها نیز بسیار پررنگ بوده است. فعالیت های تفریحی مانند شکار، قهوه خانه نشینی و مسابقات محلی بخشی از زندگی روزمره مردم گیلان را تشکیل می دادند.