قاسم فتاح زاده اردلانی

زمینه و هدف: مطالعات نشان می دهند طی سال (های) اخیر اختلالات روانی در جوامع مختلف افزایش یافته است. با توجه به پیوستگی علوم انسانی، بررسی توأم عوامل اقتصادی- اجتماعی می تواند توصیه(های) سیاستی مهمی در بر داشته باشد. از این رو این پژوهش با هدف تعیین تاثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی بر سلامت روان بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل دارد. روش شناسی : پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز در این بررسی از طریق روش(های) میدانی و اسنادی گردآوری شده اند. جامعه آماری پژوهش منطبق بر بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل است. برای تجزیه و تحلیل داده(ها) از نرم افزارSPSS وSMART  PLS3  و آزمون های آماریTتک نمونه ای و ضریب تاییدی مسیر در نرم افزار  SMART PLS  استفاده شده است. یافته ها و نتایج : با توجه به یافته های پژوهش براساس مدل ساختاری، آماره T-Value برای تمامی متغیر(ها) بیشتر از (96/1) می باشد و در سطح اطمینان95/. معنادار است. و میزان واریانس تعدیل شده (AVE ) ) برای متغیر اقتصادی(331/.) و متغیر اجتماعی(428/.) می باشد و ارتباط معناداری بین عوامل اقتصادی – اجتماعی با سلامت روان بیماران دارد که بیشترین تاثیر مثبتی که عوامل بر سلامت روحی و روانی بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل گذاشته است مربوط به عوامل اجتماعی می باشد و در ارتباط با عوامل اقتصادی نیز با اینکه این ارتباط معنادار است به صورتی که هرچقدر عوامل اقتصادی و شرایط رفاهی بیماران بهتر باشد از سلامت روان بیشتر و در بیمارانی که از قشر پایین جامعه مورد مطالعه قرار گرفته اند این تاثیر به صورت منفی بوده است و باعث افزایش بیماری روحی و روانی در افراد گردیده است. براساس یافته (های) پژوهش و نظرات پاسخگویان میانگین تمامی گویه (های) عوامل اقتصادی - اجتماعی کمتر از میانگین تجربی(3) بوده است که نشان دهنده عدم رضایت از زندگی و شرایط اقتصادی و اجتماعی بیماران مغز و اعصاب و روان می باشد و این عوامل در نهایت باعث افزایش استرس و پرخاشگری  و کاهش سلامت روان در بین شهروندان و افزایش چند برابری بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل گردیده است.

مقدمه: علیرغم پیشرفت های علمی بشر امروزین، هنوز عوامل زیادی هستند که سلامت انسان ها، خصوصاً سلامت روانی آنان را تهدید می کنند. محیط کالبدی که توسط خود انسان ساخته شده است، می تواند یکی از همان عوامل تهدید کننده برای انسان باشد. در حالی که تمرکز عمده تحقیقات دانشمندان در قرن معاصر بر روی سلامت جسمی بوده، سلامت روان نسبتاً کمتر مورد عنایت قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر کیفیت محیط ساخته شده در  سطح سلامت روحی و روانی بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل می باشد. داده و روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز در این بررسی از طریق روش های میدانی و اسنادی گردآوری شده اند. جامعه آماری پژوهش منطبق بر بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS و SMART PLS و آزمون های آماری تی تک نمونه ای و ضریب تاییدی مسیر در نرم افزار SMART PLS استفاده شده است. یافته ها: با توجه به یافته های پژوهش براساس مدل ساختاری، آماره T-Value برای تمامی متغیرها بیشتر از (96/1) می باشد و در سطح اطمینان95/. معنادار است. و میزان واریانس تعدیل شده (AVE ) برای متغیر عناصر کالبدی (343/.)، متغیر هنر و زیبایی (321/.)، متغیر عناصر زیست محیطی و نظافت (416/.) و متغیر عناصر محیطی (332/.) می باشد و ارتباط معناداری بین کیفیت و طراحی محیط ساخته شده با سلامت روان بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل دارد که بیشترین تأثیر مثبتی که محیط طراحی و ساخته شده بر سلامت روحی و روانی بیماران مغز و اعصاب و روان گذاشته است مربوط به عناصر زیست محیطی و نظافت می باشد و بالاترین میانگین گویه مربوط به تمیزی و سالم بودن هوای شهر بوده است براین اساس هرچقدر کیفیت محیط بهتر و مطلوب تر باشد سلامت روان شهروندان بالاتر و بیشتر خواهد بود. نتیجه گیری: براساس نظرات پاسخگویان کیفیت محیط ساخته شده در شهر اردبیل عناصر زیست محیطی و نظافت در سطح متوسط به بالا بوده و عوامل  دیگر از قبیل (هنر و زیباشناختی، عناصر کالبدی و محیطی) در سطح استاندارد پایینی قرار دارد که نشان دهنده عدم مدیریت صحیح برنامه ریزان و مدیران شهری، در شهر اردبیل می باشد و باعث افزایش بیماری افسردگی در بین شهروندان و افزایش چند برابری بیماران مغز و اعصاب و روان گردیده است.

یکی از دغدغه های برنامه ریزان و طراحان شهری ارتباط برقرار کردن بین منظر و سلامتی است که هم اکنون به عنوان یک سیاست مهم برنامه ریزی شهری قلمداد می شود. نوع تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده که در قالب ابزار پرسشنامه( محقق ساخته) مورد بررسی قرار گرفته اند. متغیرهای مورد پژوهش که بر برروز بیماری مغزو اعصاب و روان موثر بوده اند شامل(زیست محیطی، کیفیت مبلمان شهری و دسترسی به خدمات درمانی) می باشد. جهت پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است میزان آلفای به دست آمده(778/.) می باشد. جامعه آماری تحقیق، تعداد مبتلایان به بیماری مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل در محدود ه زمانی 1399 الی 1401 می باشد. یافته ها حاکی از آن است که براساس نظرات جامعه آماری(بیماران مغز و اعصاب و روان) کیفیت عوامل زیست محیطی با میانگین(79/2) مدیریت آن در سطح متوسط به پایینی قرار دارد. از دیدگاه بیماران مغز و اعصاب و روان کیفیت مبلمان شهری در شهر اردبیل با میانگین(33/2) از مطلوبیت خوبی برخوردار نیست و در زمان استفاده زیبایی و امنیت و کارایی لازم را ندارد و باعث استرس در آنان می گردد و همچنین دسترسی به خدمات درمانی و حمل و نقل شهری با میانگین به دست آمده(8/2) در شهر اردبیل در حد متوسط و رو به پایین می باشد. براساس یافته های مستخرج از پژوهش و نظرات بیماران مغز و اعصاب و روان محیط شهری و سه شاخص مورد استفاده در تحقیق بر اختلال روانی و بروز استرس و اضطراب در آنان تاثیر گذار بوده است.باتوجه به آمار بالای استرس و اضطراب در شهر اردبیل اگر این مسئله مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار نگیرد باعث افزایش میزان اختلالات روانی و بروز بیماری مغز و اعصاب و روان در بین شهروندان شهر اردبیل خواهد گردید