جهان رزقی شیرسوار

حوزه عمومی، مکانی برای گفت وگو و نقد قدرت است که نخستین بار توسط یورگن هابرماس، به صورت تئوریک مطرح گردید. از دیدگاه وی پیشینه این موضوع در غرب، به سالن ها، قهوه خانه ها و مکان های عمومی برمی گردد. این موضوع در ایران معاصر نیز به مانند غرب دارای یک پیشینه تاریخی است. به گونه ای که این مکان ها و علی الخصوص، قهوه خانه ها، در ایران عهد قاجار، همواره به مثابه حوزه ای برای نقد قدرت و شکل گیری و تداوم جنبش مشروطه خواهی مطرح بوده است. در کنار قهوه خانه ها، یکی از مکان هایی که به مثابه یک حوزه عمومی در ایران این دوره (عهد قاجار) مطرح بوده و عمدتاً از سوی پژوهشگران نادیده گرفته شده است، حمام های عمومی است. این پژوهش با در نظر گرفتن موضوع فوق درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد، که حمام های عمومی چگونه به مثابه یک «حوزه عمومی» در ایران دوره قاجار نقش آفرینی می نمودند؟ یافته های پژوهش حاکی از این است که حمام های عمومی در ایران عهد قاجار، ورای تطهیر و نظافت، عملکردی به مثابه یک نهاد اجتماعی و به صورت یک حوزه عمومی بودند که بسیاری از اخبار و اطلاعات در آن ردوبدل و مورد کنکاش و نقد و گفت وگو قرار می گرفت. روش تحقیق در این پژوهش نیز، توصیفی- تحلیلی است و داده ها عمدتاً از مقالات و کتبی مرتبط، تهیه شده است.

با تاملی بر بیانات چندین ساله آیت الله العظمی خامنه ای، می توان نتیجه گرفت که از دیدگاه ایشان، پیاده سازی و اجرای موفق و کامل سیاست های کلان انقلاب اسلامی و ذیل آن شعارهای سالیانه، تنها از طریق تبدیل شدن آنها به گفتمان محقق می گردد. مساله این پژوهش استخراج و کشف عناصر الگوی عملیاتی گفتمان سازی شعار سال با عاملیت رسانه ملی است. این تحقیق با انجام مطالعات اکتشافی و با استفاده از روش کیفی تحلیل مضمون و از طریق مصاحبه با 21 نفر از صاحب نظران حوزه رسانه انجام گردیده است. یافته های تحقیق نشان دهنده الگویی سه مرحله ای است که به ترتیب شامل: «پردازش گفتمانی»، «پرورش و پخش گفتمانی» و «پالایش گفتمانی» است که هر کدام از این سه گانه، مشتمل بر مولفه هایی است که از طریق اقدام و عمل به آنها، موفقیت گفتمان سازی شعائر سال با عاملیت رسانه ملی در کشور افزایش می یابد.