امیرعباس آقابابازاده

استعاره مفهومی به درک یک حوزه مفهومی برحسب حوزه مفهومی دیگر اشاره دارد. این پدیده صرفاً واژگانی نبوده و در قالب نگاشت حوزه ای بر حوزه ای دیگر تحلیل شده است. در گفتمان، استعاره های جدید می توانند از نگاشت های متعارف و تثبیت شده هر دو حوزه مبدأ و هدف پدید آیند. زبان شناسان نقشگرا متن را یک واحد معنایی و کاربردشناختی قلمداد می کنند و ابزارهایی برای سنجش انسجام صوری معرفی کرده اند. همچنین، آنان انسجام را فرایندی دانسته اند که در آن موضوعات و رویدادها در یک گفتمان منطقی و فرهنگ وابسته گرد هم آمده اند. از سوی دیگر، انسجام معنایی در زبان شناسی شناختی، مربوط به سازگاری ارتباط های معنایی متن است. پژوهش حاضر، تلاشی است در جهت پاسخ به این دو پرسش: 1) تأثیر استعاره های شناختی بر انسجام معنایی یک متن تخصصی چگونه است؟ به عبارت دیگر، استعاره های شناختی در یک متن تخصصی چگونه خود را نمایان می کنند؟ ۲. ارتباط بین انسجام معنایی و انسجام صوری باتوجه به تحلیل زبان شناسان شناختی و نقشگرا چیست؟ در پژوهش حاضر، روش های مختلف تحلیل گفتمان مطالعه شد؛ به این صورت که پیکره ای متشکل از 640 داده از استعاره های مفهومی کتاب های تاریخ هنر هنرستان گردآوری و باتوجه به ابزارهای انسجامی بررسی شد.  نتایج نشان داد که انسجام معناییِ حاصل از استعاره مفهومی، خود را در ساختار متن نمایان می کند. همچنین، ارتباط میان انسجام معنایی و صوری از منظر رویکردهای شناختی و نقشگرا ارائه شد. براین اساس، به نظر می رسد متنی که از منظر زبان شناسان شناختی به وسیله ساختار سلسله مراتبی استعاره مفهومی دارای انسجام مفهومی است، از منظر نقشگرایان نیز، دارای پیوستگی است.