محمدجواد خضرایی

صورت بندی نظری از ایران یکی از خطوط مهم فکری در بیش از صد سال اخیر بوده که با فعالیت های تحقیقی شرق شناسان آغاز شده و بسیاری از پژوهشگران ایرانی را نیز به خود مشغول داشته است. در این میان هانری کربن جزو متقدمین این عرصه به شمار می رود. علاوه بر آنکه پژوهش های او در خصوص ایران دارای ویژگی ممتاز و منحصربه فردی است، همواره الهام بخش نسل های جوان بعد از خود نیز بوده است. کربن از بیان فهرست گزارش های میدانی در مورد ایران پا را فراتر می گذارد و به عمق چهارچوب برسازنده ایران دست پیدا می کند. این مسئله به او کمک می نماید تا مؤلفه های حاضر در هویت ایران که علی الظاهر متفاوت و بعضاً متناقض به نظر می رسد را در یک نظام متشکل و منسجم که در درونی ترین عناصر حیات خود پیوندهای ریشه داری با یکدیگر دارند، قرار دهد. کشف عالم معنوی ایران و شاخصه های اصلی آن همچون مسئله تأویل از نقاط برجسته تحقیقات اوست. کربن از این منظر قرائت تاریخ مدرن از فلسفه اسلامی را به بوته نقد می گذارد و در این راه موفق می شود سهروردی را در ادامه سنت فلسفی اسلامی به دنیای مدرن معرفی کند. در این مقاله چهارچوب اصلی نظریه او واکاوی شده و در نهایت ضمن مطالعه ای انتقادی، کاستی های این نظریه بحث وبررسی می شود.