سیده نرگس افضلی

کافه نشینی مفرّی به منظور تجربه سبک های تازه زندگی و رهایی از فشارهای هنجاری مسلط و رسمی برای زنان جوان است این پدیده همچنین بستری برای نمایش و تعامل زنانگی های متنوع خارج از چهارچوب های سنتی برای تعامل و گفت وگو فراهم می آورد تا دختران بدون ترس و واهمه از فشارهای سنتی و اجتماعی، سبک های جدید زندگی را تجربه کنند و از این طریق هویت خود را به نمایش بگذارند. با توجه به اهمیت هویت و خود، نظریه کنش متقابل نمادین به فهم بهتر این پدیده کمک می کند، زیرا خودادراکی دختران در تعاملات روزمره اجتماعی شکل می گیرد. پژوهش حاضر که با رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه ای (اشتراوس و کوربین) انجام شده، به بررسی کافه نشینی به مثابه زیست پنهان در میان دختران مجرد ۱۶ تا ۳۵ ساله در منطقه مرکزی شیراز پرداخته است. در این راستا با استفاده از نمونه گیری هدفمند و استراتژی نمونه گیری نظری، با ۳۰ نفر از دختران که به طورپیوسته به کافه ها مراجعه داشتند، مصاحبه های عمیق انجام شد. داده ها از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد که به شناسایی ۱۱۸مقوله فرعی، ۱۴ مقوله اصلی و یک مقوله مرکزی با عنوان «تمایل به زیست پنهان» منجر گردید. شرایط علّی مؤثر در بروز این پدیده شامل فشارهای اجتماعی، محدودیت های خانوادگی، خشونت های فرهنگی، باورهای افراطی مذهبی و مشکلات اقتصادی و نشانگر آن بود که ساختارهای سلسله مراتبی پدرسالارانه و نابرابری های اجتماعی ریشه اصلی محدودیت های جامعه هستند. همچنین، شرایط زمینه ای شامل افزایش آگاهی، استقلال مالی، تغییر سبک زندگی و دل بستگی های مکانی به تقویت عاملیت زنان منجر شده و آنان را قادر به مقابله با ساختارهای پدرسالاری و تصمیم سازی ها در عرصه اجتماعی و عمومی کرده است. درنهایت، وجود شرایط مداخله گری چون تغییرات هویتی، سبب ساز تجربه جدید و تازه از زندگی (در قالب اتخاذ راهبردهایی چون فردگرایی، عادت گرایی، تنوع طلبی، مُدگرایی، مصرف گرایی و رقابت جویی) به شکل پدیده کافه نشینی و تمایل به زیست پنهان از سوی دختران شده است. این راهبرد پیامدهایی همچون دگرگونی ارزش ها و فاصله گرفتن از کانون خانواده را در پی دارد.