امیرمحمد نیرومند

مکان های تاریخی و آثار به جا مانده از گذشتگانِ هر قوم یا ملت، همواره ارزشمندترین میراث های فرهنگی یک کشور به شمار می آید. کارکرد و کاربردِ بسیاری از این بناها در طول زمان و در تأثیر و تأثرات گوناگون تغییر کرده است. یکی از مهم ترین میدان ها و بناهای تاریخی در ایران، میدان نقش جهان واقع در بافت مرکزی شهر اصفهان است. این پژوهش در پی مواجهه با این پرسش است که آیا می توان از نوعی تغییر و تحول در تجربه حاضران نسبت با آن مکان و غلبه رویکردِ رؤیت پذیری نسبت به زیست پذیری در تجربه خاص میدان نقش جهان سخن به میان آورد؟ این پژوهش، با روش مر دم نگاری انجام شده است و حاصلِ مشاهدات متوالی و متناوب، مصاحبه با افراد مختلف در میدان نقش جهان و مصاحبه با مدیران شهرداری و میراث فرهنگی و رجوع به اسناد و نقشه هاست. این مطالعه نشان می دهد صورتِ غالبِ فضاهای میدان نقش جهان در اصفهان، دیگر فضایی برای به اشتراک گذاشتن تجربه ای تاریخی و معننابخش نیست، بلکه میانجی برای نشان دادنِ زیبایی و رؤیت پذیرکردنِ خود و شهر و عناصر هویتی است که تنها توجه به زیبایی ها و استعدادهای بازنمایی این مکان را به همراه دارد، بی آنکه تجربه ای مشخص یا هویت معنایی خاصی را فراخوان کند. عوامل پدید آمدن این مواجهه نیز، شتابِ پدیدآمده در زیست روزمره و مجال ندادن به تجربه یک مکان در کیفیتی متفاوت، فراگیری رسانه های جمعی و جایگزینیِ تجربه بازنموده به تجربه بی واسطه، به نوعی یکسان شدگیِ تجربه مواجهه با مکان تاریخی و نوعی نامکان شدگی منجر می شود.