عباسعلی احمداوغلو

At the moment, there are two known manuscripts of the Book of Dede Korkut in the world. The  book’s title on the first page of the Dresden manuscript and the name of Dede Korkut are the  controversial topic of this essay. Since the title on the first page is written in Arabic, the scholars  around the world who have worked on this monument have translated it differently. Even the  calligraphers of the title and the text are not the same. The scholars around the world have  translated the Arabic text of the title into their own language and therefore, they are correct.  While the native scholars in Azerbaijan have considered the first three words of the title in Farsi  and the rest of it in Arabic. So their translation of the title into Türki has become somehow  incorrect. On the other side, the name of Korkut is also a matter of controversy. Some native  scholars have tried to analyze it by separating the two syllables of it and interpret it through their  own deductions. However, the author of this paper thinks that the words in any language are the  black boxes of each language. Then they stand so strongly for themselves that you do not need  to break them down to analyze the broken parts. The word “Korkut” is not an exception then.  You do not need to separate it into two parts and then interpret each part separately to achieve  its meaning. The meaning of the word is easily achievable by itself and, especially through the  contexts of the book’s both manuscripts. The aim of this essay is to illustrate the two  misunderstandings about both the title and the precise meaning of “Korkut”.  **** Halhazırda dünya kitabxanalarında “Dədə Qorqut” kitabının iki tanınmış əlyazma nüsxəsi var.  Drezden nüsxəsinin ilk səhifəsində yazılmış kitabın ünvanı və “Qorqut” sözü bu məqalənin  mübahisəli mövzusudur. Kitabın ünvanı ərəbcə yazıldığına görə bu abidəni araşdıran dünya  bilginləri buna fərqli yanaşıblar. Kitabın ünvanını yazan xəttat ilə əlyazmanın mətnini yazan  katibin xətləri açıqca bir-birindən ayrı görünür. Buna baxmayaraq, kitabın başqa dillərə çevrildiyi  ünvan ərəbcədən çevrildiyinə görə düz olduğu halda, Azərbaycan Türkcəsinə çevrilmiş ünvan  fərqli alınıb. Bu abidənin öz vətənindəki alimlər kitabın ünvanının üç başdakı sözünü farsca,  qalanını isə ərəbcə hesab edib çevirdikləri üçün kitabın ünvanı bu dildə düz alınmayıb. Bundan  başqa, “Qorqut” sözünün öz anlamı da yerli elm adamlarının araşdırmalarında mübahisəli bir  durum yaradıb. Bəzi yerli bilginlər “Qorqut” sözünün iki hecasını bir-birindən ayırıb bu sözü  mürəkkəb bir ad hesab edərək araşdırıblar. Amma bu məqalənin yazarı dünya dillərindəki sözləri  hər dilin öz qara qutusu hesab edir. Ona görə zamanın sərt durumlarından üzü ağ çıxıb dilimizi  qoruyan bu qara qutuları sındırıb tikələrini ayrı-ayrı araşdırmağı düzgün bir yanaşma olaraq  görmür. “Qorqut” sözü də bu prinsipdən müstəsna deyil. Onun anlamını açıqlamaq üçün onu ikiyə  bölmək lazım deyil. Bu sözün anlamını birincisi, özündən, ikincisi də əlyazmaların mətnindən  aydın şəkildə izah etmək olar. Bu məqalənin məqsədi həm kitabın ünvanını, həm də “Qorqut”  sözünün dəqiq anlamını aydınlaşdırmaqdır.        ****   Günümüzde dünya kütüphanelerinde Dede Korkut kitabının iki meşhur elyazma nushası vardır.  Dresden nushasının ilk sayfasında yazılmış kitabın unvanı ve “Qorqut” sözcüğü bu makalenin  tartışmalı konusudur. Kitabın unvanı Arapça yazıldığına göre bu yapıtı araştıran dünya  bilginleri kitabın unvanına farklı bakmışlar. Kitabın unvanını yazan hattat ile elyazmanın  metnini yazan katibin el yazıları açıkca bir birinden farklı görünür. Buna rağmen, kitabın başka  dillere çevrildiği unvan Arapçadan çevrildiğine göre doğru olduğu halde, Azerbaycan  Türkçesine çevrilmiş unvan değişik gösterilmiştir. Bu yapıtın kendi vatanındaki bilim insanları  kitabın unvanının başdaki üç sözcüğünü Farsca, geri kalanını ise Arapça olarak düşünüp  çevirdikleri için kitabın unvanı bu dilde doğru alınmamıştır. Bundan başka, “Qorqut”  sözcüğünün kendi anlamı da yerli bilim adamlarının araştırmalarında tartışılmalı bir durum  yaratmıştır. Bazı yerli bilginler “Qorqut” sözcüğünün iki hecesini birbirinden ayırıp bu sözcüğü  bileşik bir ad olarak görerek araştırmışlar. Ama bu makalenin yazarı dünya dillerindeki  sözcükleri her dilin kendi kara kutusu gibi görmektedir. O yüzden de zamanın sert  durumlarından yüzü ak çıkıp dilimizi koruyan bu kara kutuları kırarak parçalarını ayrı ayrı  araştırmayı doğru bir yaklaşım olarak görmez. “Qorqut” sözcüğü de bu prensipten müstesna  değil. Onun anlamını açıklamak için onu ikiye bölmek gerek değil. Bu sözcüğün anlamını  birincisi, kendisnden, ikincisi de elyazmaların metninden açıklamak mümkündür. Bu makalenin  amacı hem kitabın unvanı hem de “Qorqut” sözcüğünün kesin anlamını açıklamaktır.  

Art and literature have always been applied as a favorite way of conveying human experiences through centuries to next generations. However, sometimes they have been not used as art for art’s sake. Utilitarian literature and art have usually been abused to misrepresent facts and real human history. World War I was a catastrophic disaster for the whole world, especially for the Muslim people living in the Ottoman empire territory and neighboring regions. Since then the separated small countries have been suffering periodical catastrophes afterword. Literature and art, consequently, were affected by them. According to the attitude of the literary figures and artists toward those historical experiences and human sufferings, their productions have tried to be effective on the world’s attitude toward those events. Ararat is one of them. It is an Armenian movie that was produced in Canada and won 2003’s Canadian Film Festival first prize. The main character of this movie is an Armenian young boy who travels to the city of Van in Türkiye and remember his nation’s past experiences during World War I in the city, according to the producers’ point of view. The main episodes are the flashbacks to the war between Armenian people and Turkic troops in Van through which war crimes are depicted to arouse the audience’s hatred toward Turks in the world. The film producers have inefficiently tried to produce a show through which make the world believe that there has been a genocide by Turkic troops against Armenian people living in the region during World War I. While western world is trying to condemn all hate speeches toward other races, ethnicities and nations around the world, the production of such a film in a country which obviously declares herself as one the most democratic countries in the world does not seem so appropriate to their democratic slogans. Through this essay the researcher will try to analyze it and depict some facts that the producers have tried to misrepresent. Because it is a movie that has dealt with the relationship between the Ottoman Empire and the Armenians living in the territory before World War I.