مهدیه زمانی

سند تحول بنیادین، با توجه ظرفیت وجودی انسان، به ساحت های شش گانه (اعتقادی، اجتماعی، زیستی، زیباشناختی، اقتصادی و علمی و فناوری) که جهت ارتقاء نظام آموزش وپرورش کشور و برای تحقق حیات طیبه لازم است، می پردازد. پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف گام نهادن در مسیر شکل گیری تربیت صحیح، میزان توجه کتاب عربی هشتم به ساحت های شش گانه را بررسی می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد که مؤلفان به ساحت های مختلف توجه داشته اند؛ چنان که در درس اول به معرفی شخصیت های ملی و آثار ملی- میهنی پرداخته و در درس سوم «مهنتک فی المستقبل» به معرفی شغل ها و ساحت حرفه ای و توجه و اهتمام به جایگاه مشاغل و اهمیت آن ها در بقای جامعه اسلامی پرداخته. در درس هفتم به مکان های تفریحی و ساحت زیستی، زیباشناختی و طبیعت و مسئولیت انسان در قبال آن اشاره نموده، در درس سوم و پنجم گریزی به ساحت اجتماعی و مسئله خانواده و جایگاه آن در نظام اسلامی زده شده، هم چنانکه ساحت های اعتقادی و بدنی و سایر ساحت ها نیز جایگاه ویژه ای در کتاب عربی هشتم دارد. پرداختن به این ساحت ها سبب رشد متوازن و همه جانبه دانش آموزان می شود که به نوبه خود، زمینه حضور مؤثر و فعال ایشان را در لایه-های مختلف زندگی و اجتماع فراهم می کند.

در برنامه درسی ملی، یکی از حوزه های تربیت و یادگیری، قرآن و زبان عربی است، در این رویکرد جدید پرورش مهارت های زبانی (شنیدن، خواندن، نوشتن و سخن گفتن) که به منظور «فهم متن» است بسیار مورد توجه قرار گرفته اما توجه شایانی به قواعد نشده است، در صورتی که دانستن یک زبان، به معنای شناختن قواعد آوایی و دستوری در کنار یادگیری واژگان آن زبان و تسلط بر همه نکاتش است؛ لذا در کتاب های درسی جدید، با پرداختن زیاد به مباحث ترجمه و آموزش لغات، اهمیت بحث قواعد مورد اغماض قرار گرفته، اما تمامی این مباحث باعث نمی گردد تا نقش مؤثر قواعد ساختاری در جمله سازی زبان عربی که از طریق متون تسهیل می گردد، نادیده انگاشته شود. بنابراین نویسندگان این جستار سعی دارند به روش توصیفی- تحلیلی به نقش متن در تفهیم سازی قواعد و شیوه ی استفاده نمودن آن در کتاب عربی رشته انسانی بپردازند. پس برخی نمونه های ارائه شده نشان می دهد که عدم تطابق متن و قواعد ساختاری مانع یادگیری زبان عربی می شود و باعث خواهد شد که دانش آموزان بخاطر عدم وحدت و توالی و یکپارچگی محتوا با قواعد مبحث قواعد و آموزش زبان عربی را دو مقوله ی جدا از هم بدانند. لذا رسالت کتاب؛ یعنی تقویت فهم قرآن و متون دینی و جمله سازی تا حدودی بر منصه موفقیت ننشیند.

گفتمان کاوی از جمله مباحث ارزشمند نقد نوین است که عناصر زبان ، موسیقی شعر (اعم از موسیقی لفظی و معنوی) تصویرپردازی، عاطفه یا تجربه ی بشری و در آخر عنصر بینامتنی را بررسی می نماید تا زیبایی یک قصیده را نشان دهد. حافظ ابراهیم یکی از شاعران بزرگ عصر نهضت در مصر است. او در اشعار خود به موضوعات ملی و اجتماعی اهتمام ورزیده ؛ تا آنجا که به عنوان شاعر ملی گرا و شاعر اجتماع شهرت یافته است . قصیده «تربیه البنات» یکی از قصاید مشهور اوست و همانگونه که از نامش پیداست، آن را در زمینه تربیت دختران و با محورهای سیاسی و اجتماعی سروده است . او پانزده بیت از یک قصیده چهل و شش بیتی را به موضوع تربیت دختران اختصاص داده است و ابیات پیشین نیز حکم مقدمه ای برای پرداختن به غرض اصلی قصیده هستند. استفاده از وزن«کامل» که از اوزان لطیف و پرکاربرد ادبیات معاصر است، همراه با موسیقی لفظی و معنوی موجود در قصیده و نیز الفاظ، عبارات و افعال ساده و دلنشین، آرایه های ادبی موجود در قصیده ، به علاوه اشاره به موضوعات روز جامعه در قالب تصویرپردازی محسوس و عنصر بینامتنی، همگی بر پویایی این قصیده افزوده و زیبایی آن را دو چندان کرده است.