سمانه یگانه

هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی زیرساخت های فلسفی آموزش اخلاق حرفه ای در دانشکده های مهندسی همراه با معرفی رویکردهای فلسفی مورد توجه و مغفول در این زمینه بوده است. مکاتب فلسفی علاوه بر اینکه به عنوان لنزهایی برای بررسی آموزش اخلاق مهندسی تلقی می شوند، در تنظیم برنامه های آموزشی مهندسی نیز تأثیرگذار بوده و می توانند بین موارد علمی و غیرعلمی تعادل ایجاد کنند تا دانشکده های مهندسی از این طریق بتوانند مهندسینی هم خبره در علم و دانش و هم مزین به اخلاق مهندسی پرورش دهند. با توجه به مطالعات و نتایج مختلف گزارش شده در این زمینه، پژوهش حاضر با هدف گردآوری و مقایسه پژوهش های انجام شده به روش مرور نظام مند، در پایان سال 2021 میلادی انجام گرفت. به همین منظور موتورهای جستجوی Scopus و مگیران با بررسی عبارات  Philosophy” و  Engineering ethics education” در عنوان، کلیدواژه و چکیده مقالات مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصل از بررسی مطالعات نشان دهنده یک زیرساخت فلسفی غالب مورد توجه و هشت زیرساخت فلسفی مغفول است. 76/82% مقالات مدرنیسم را رویکرد غالب اما ناکارآمد دانسته اند و 65/52% مقالات عدم توجه به رویکرد جامع (مشمول) در آموزش اخلاق مهندسی را  مغفول ترین رویکرد معرفی کردند. جایگاه رویکرد پسامدرنیسم، پدیدارشناسی، انسان محور، جامع، مذهبی، مشارکتی، موقعیتی، انتقادی، ساختن گرایی در پرورش مهندسینی اخلاق مدار و حرفه ای در عصر کنونی خالی است. 

هدف: توجه به ویژگی اجتماعی دانش آموزان در فهرست اهداف آموزشی دوره ابتدایی همواره در طول طراحی و برنامه ریزی درسی مدنظر بوده است؛ زیرا دوره ابتدایی به عنوان دوره ای حیاتی تأثیر بسزایی در آموزش رسمی و ضمنی بعد اجتماعی دانش آموزان به صورت مقطعی و آینده نگر دارد. این مطالعه با هدف واکاوی ویژگی اجتماعی دانش آموزان دوره ابتدایی از منظر معلمان انجام شد.روش: پژوهش حاضر با رویکرد روش شناختی کیفی و روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی انجام شد. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند بود. مشارکت-کنندگان پژوهش در سال تحصیلی 1402-1401 به روش هدفمند از میان معلمان دوره ابتدایی شهرهای مختلف کشور ایران انتخاب شدند و با تعداد 14 معلم اشباع اطلاعات حاصل شد. تجزیه وتحلیل محتوای کیفی داده ها به کمک نرم افزار انجام شد.یافته ها: یافته ها نشانگر مهم ترین ویژگی اجتماعی دانش آموزان ابتدایی در شش کد محوری و هفده کد باز و شامل مفهوم دیگران، درک تفاوت ها، مسئولیت پذیری، حقوق و وظایف، مهارت تعاملی و عملکردگریزی بود. نتایج نشان دهنده کاهش ویژگی های مسئولیت پذیری، آگاهی از حقوق و مهارت تعاملی دانش آموزان و افزایش ویژگی های درک دانش آموزان از مفهوم دیگران، تفاوتها و عملکردگریزی در مقایسه با گذشته است.نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر توجه به ابعاد مسئولیت پذیری، حقوق و وظایف، مهارت تعاملی و عملکردگریزی را در پرورش ویژگی اجتماعی دانش آموزان تأیید کرد. تغییرات ایجادشده در ابعاد مختلف ویژگی اجتماعی دانش-آموزان باید سبب تغییر و اصلاح عناصر برنامه درسی ازجمله روش تدریس و گروه بندی دانش آموزان و درنتیجه اصلاح برنامه درسی اجراشده معلمان دوره ابتدایی شود.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین اثر عناصر برنامه درسی پنهان بر مولفه های اخلاق حرفه ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی مهندسی انجام شده است.روش پژوهش: روش این پژوهش از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان مقطع دکتری دانشکده های مهندسی دانشگاه شهید بهشتی در سال 1400 به تعداد321  نفر بود. از این جامعه به روش نمونه گیری تصادفی کوکران تعداد 176 نفر نمونه در نظر گرفته شد. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردید. تجزیه تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS-26 انجام گرفت. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر تحلیل شدند.یافته ها: نتایج مطالعه نشان دهنده رابطه مثبت و معنی دار(0.01>p) بین عناصر برنامه درسی پنهان (شامل آموزشگر، شرکای یادگیری، میدان عمل و سیستم آموزشی) و بعد مسئولیت پذیری اخلاق مهندسی  بوده، همچنین میان تمامی مؤلفه های برنامه درسی پنهان بجز شرکای یادگیری با اخلاق مهندسی رابطه مثبت و معنی داری(0.01>p) وجود دارد و سهم آموزشگر و میدان عمل در پیشبینی میزان اخلاق مهندسی دانشجویان معنی دار است.نتیجه گیری: توجه به این عناصر و مولفه ها می تواند امکان بهبود برنامه درسی پنهان اخلاق مهندسی را فراهم سازد و سهم به سزایی در ارتقای اخلاق حرفه ای دانشجویان مهندسی ایفا کند؛ لذا متولیان آموزش در سطح آموزش عالی مهندسی با برنامه درسی پنهان آگاهانه نقش مهمی می توانند داشته باشند. پژوهش های بیشتر در زمینه برنامه های درسی مهندسی، آینده ای روشن برای این حرفه و جامعه خواهد ساخت.