مرتضی سلمانی ماهینی

سنجش دین داری به عنوان یکی از مباحث مهم جامعه شناسی دین، می تواند کمک زیادی به سیاست گذاری و برنامه ریزی بخصوص در جوامع دینی کند. به علاوه سنجش درست و علمی میزان دین داری می تواند انگاره های گوناگون در خصوص جایگاه دین و عملکرد دینی حاکمیت در کشور را اصلاح نماید. میزان خواندن قرآن و توجه به معنای آیات و ترجمه آنها به عنوان یکی از نمود های مهم و قابل سنجش و اندازه گیری رفتار دینی در سطح جامعه اسلامی، یکی از شاخص هایی است که علاوه بر نشان دادن وضعیت دینی، میزان موفقیت سیاست ها و برنامه های این حوزه را نیز روشن می کند. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق آمیخته و نیز بکار گیری روش پیمایش در سطح ملی، کوشش شده شاخص های توسعه فرهنگ قرآنی در کشور به دقت بررسی و سنجیده شود. حجم نمونه برابر 1500نفر بوده است که به تفکیک جنس، مذهب، محل سکونت، سطح تحصیللات و سن نمونه گیری شده اند. از بررسی داده های به دست آمده پژوهش، این نتایج به دست آمده است: ارتباط معنا داری میان جنسیت و میزان قرآن خواند افراد وجود دارد. ارتباط مستقیمی میان سطح تحصیلات و قرآن خواندن روزانه و درک معنای آیات وجود دارد. ارتباط معناداری میان مذهب و میزان قرآن خواندن افراد به چشم می خورد.

هدف: فعالیت های قرآنی جمهوری اسلامی ایران دوره های متفاوتی را طی کرده است. پس از تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی، این فعالیت ها ساختار منسجم تری یافته و حوزه های گوناگونی برای آن تعریف شده، اما عدم توجه جدی به تحولات پرشتاپ در آینده می تواند اثرگذاری این فعالیت ها را کاهش دهد. هدف این پژوهش، شناسایی چالش های آینده این فعالیت ها و ایجاد زمینه مناسب برای چاره اندیشی در برابر آن هاست. روش: پژوهش حاضر از حیث ماهیت، توصیفی و از نظر هدف، کاربردی توسعه ای است. بر همین اساس، از طرح تحقیق آمیخته اکتشافی و شیوه های کیفی و کمی برای پیشبرد مسائل مورد نظر استفاده شده است. یافته ها:حوزه های مدیریت کلان، حکمرانی، آموزش عمومی، دین، پژوهش و آموزش عالی و نیروی انسانی به عنوان حوزه های کلان زندگی انسانی در آینده دچار تحولات شگرفی خواهند شد که این تحولات، بخش های متناظر این حوزه ها در مباحث فعالیت های قرآنی را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد و چالش های پرشماری را برای آن ها رقم خواهد زد. نتیجه گیری:ناتوانی پژوهشگران علوم و معارف قرآنی در تعامل و انتقال یافته ها به جامعه علمی کشور، عدم آشنایی با مفاهیم و معارف قرآن و فقدان توانایی برای فعالیت های قرآنی در دانش آموختگان حوزوی و دانشگاهی، ناتوانی نظام تبلیغات دینی در پاسخگویی و دفاع از حقانیت قرآن، ارزش و هنجار نشدن آموزش عمومی قرآن در فرهنگ خانواده ها و فرهنگ عمومی جامعه، فقدان نظام تربیت مدیران و برنامه ریزان با اخلاص و کارآمد قرآنی و محوریت سرگرمی در فضای مجازی و غفلت از امور دینی در بخش عمده نسل جوان، از مهم ترین چالش های فعالیت های قرآنی در آینده است.