سید محمد حسینی راغب

صنعت گردشگری علاوه بر عهده دار بودن نقش قابل توجه به عنوان منبعی برای تامین بودجه کشورها، به عنوان ابزاری برای قدرت نرم، تاثیر به سزایی درگسترش فرهنگ ها و ارزش ها ایفا می کند. گردشگری دینی یکی از اقسام مهم این صنعت در کشور ماست که با داشتن ظرفیت بالای فرهنگ ایرانی-اسلامی و اماکن دینی-تاریخی و پذیرایی سالانه از تعداد بی شمار گردشگران ، ضرورت پرداختن به این عرصه را بیشتر نمایان می کند. اقتضایات خاص گردشگری دینی در ایران، مقتضی رعایت اخلاقیات ناظر به آن است. با توجه به این نوع از اقتضایات حاکم و شرایط خاص برخی گردشگرها، چالش های اخلاقی در این زمینه پدید خواهد آمد که با توجه به تاثیرات مهم گردشگری دینی در ابعاد مختلف و معقول نبودن تعطیلی گردشگری بخاطر آسیب های آن، لازم است چالش های اخلاقی ناظر به گردشگری دینی ناظر به گردشگر، راهنما و اجراکنندگان مورد بررسی قرار گرفته و راه حل هایی برای آن ارایه شود. از این رو در این تحقیق با روشی توصیفی-تحلیلی ، تعدادی از چالش های اخلاقی موجود در این قسم از گردشگری دینی در ایران از قبیل چالش های ناظر به عرف مقصد، قوانین پوشش، حق زایرین، و... مطالعه شده و در نهایت راه کارهایی از قبیل توجه و درک فرهنگ مقصد و گردشگر، نگرش هدایت گرانه و..، برای برون رفت از این مشکلات اخلاقی ارائه شده است.

گردشگری دینی، با داشتن ظرفیت عظیم فرهنگ ایرانی-اسلامی و اماکن دینی و بالتبع پذیرایی سالانه از تعداد بی شمار گردشگران، ضرورت پرداختن به بایسته های اخلاقی این عرصه را تأیید می کند. با هدف ارتقاء سطح اخلاق بین کنشگران گردشگری دینی، الگوی احترام به عنوان یکی از شاخص های اخلاقیِ گردشگری دینی، با توجه به قوانین و شرایط موجود در جمهوری اسلامی ایران، مورد بررسی این تحقیق قرار گرفته است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بود و گردآوری اسناد به روش کتابخانه ای صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش، نشان می دهد: افزایش تعداد گردشگران، عواید اقتصادی برای مقصد، بالا رفتن میزان رضایت مندی تمام کنشگران از فرایند سفر و مشاهده حداکثر آثار مورد انتظار از یک بسته سفر دینی، از نتایج عمل به اصل اخلاقی احترام در گردشگری دینی در لایه های آزادی دین، حفظ آثار طبیعی، قوانین موضوعه، حریم خصوصی، برابری و زیرساخت مناسب است.