سید محمدمهدی میرممتاز

با افزایش جمعیت جهان، نیاز به انرژی به ویژه در ساختمان ها افزایش یافته است. الگوهای مناسب برای بهره وری انرژی نیازهای ساکنین بناهای معماری به ویژه ساختمان های اداری در تأمین پایداری محیط از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از سویی، نور روز کافی که یکی از مهمترین عوامل تأمین کننده آسایش بصری ساکنین ساختمان هاست، تولید گرما می کند که خود باعث افزایش مصرف انرژی سرمایشی به ویژه در اقلیم گرم و خشک می شود. از این رو، باتوجه به بحران انرژی در ساختمان ها، توجه به معیارهای مؤثر در میزان مصرف انرژی و آسایش بصری ضروری به نظر می رسد. یکی از روش های مؤثر در بهینه سازی مصرف انرژی ساختمان های پایدار، سایبان ها هستند و سایبان های متحرک به دلیل امکان پویایی و انطباق پذیری با نور روز و چرخش خورشید، می توانند کاربرد ویژه ای داشته باشند. هدف این پژوهش، بهره گیری از پتانسیل های سایبان های متحرک در بهینه سازی نور روز و بهره وری مصرف انرژی به صورت همزمان است. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از تحقیقات کمی است. شیوه انجام کار، روش آزمایشی و شبیه سازی بوده است. مدل مرجع به ابعاد 6*6 مترمربع در طبقه سوم ساختمان 4 طبقه، در 3حالت کلی شامل بدون سایبان، حالت سایبان پیرامونی و سایبان جمع شونده در تنها یک پنجره در جبهه جنوبی فضای اداری با نسبت 40 درصد، به تفکیک چهارفصل و درنهایت سالیانه در افزونه لیدی باگ تولز مورد شبیه سازی و تحلیل قرار گرفت. ازمیان 200 گزینه مورد طراحی، بهترین گزینه ها انتخاب شد. نتایج نشان می دهد با بکارگیری سایبان های متحرک انطباق پذیر در نماهای ساختمان های اداری شهر اصفهان، می توان به بهینه سازی سطح مفید نور روز به میزان بیش از 20درصد و کاهش مصرف انرژی بیش از 48 درصد دست یافت.  

میزان سطح نور در فضاهای داخلی ساختمان های اداری از جمله تأثیرگذارترین عوامل بر بهره وری، رضایت شغلی و وضعیت سلامتی کارمندان ادارات است. دست یابی به سطوح بصری بهینه در ساختمان های اداری، به ویژه در عمق فضاهای داخلی این گروه ساختمانی، با کاهش تأثیرات نامطلوب مختلف ناشی از به کارگیری روشنایی مصنوعی، به زیستی کارمندان را متضمن شده و می تواند به صورتی مؤثر بر وجوه مختلفی از ساختمان تأثیر گذارد. از جمله رایج ترین ابزارهای ارزان و کارا به منظور حداکثرسازی حصول پذیری نور روز در فضاهای داخلی ساختمان های اداری، شیشه ها و سیستم های سایه انداز هستند. از سوی دیگر جهت گیری ساختمان به عنوانی عاملی بنیادین به منظور دریافت مستقیم نور روز تأثیرگذار بوده و می بایست تأثیر این عامل مد نظر قرار گیرد. پژوهش حاضر با به خدمت گیری مدل سازی نور روز مبتنی بر اقلیم در پی آن است تا با بررسی شیشه ها و سیستم های مختلف سایه اندازی، تسهیل در امر حداکثرسازی دستیابی نور روز در فضاهای داخلی ساختمان های اداری، در چهار جهت گیری اصلی را بررسی نماید. بدین منظور شهر اصفهان با اقلیمی که امکان استفاده و بهره مندی حداکثری از نور مستقیم روز را دارد، انتخاب شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده ی اهمیت استفاده از لوور بازتابی (با پیکربندی های مختلف مطابق با جهت گیری مورد بررسی) است. با این حال، یافته ها تفاوت چندانی میان استفاده از شیشه ی دو جداره ی شفاف و سه جداره ی شفاف به منظور حداکثرسازی حصول پذیری نور روز در فضاهای داخلی ساختمان های اداری را بازگو نمی کنند.

در این پژوهش با بررسی واژه های قرآنی مرتبط با بهشت و ساکنانش، به رتبه بندی بهشت پرداخته شده است. نتایج نشان داد که واژه های معرّف بهشت را می توان در دو دسته با ریشه ج ن ن و با ریشه غیر ج ن ن دسته بندی نمود. واژه های دسته اول به شکل مفرد، مثنی و جمع همراه با بدون همراهی با ترکیبات وصفی یا اضافی استفاده شده است. با توجه به مقام ساکنان بهشت می توان گفت که واژه های جَنَّه و الْجَنَّه برای تشریح کلی بهشت استفاده شده است. اما واژه "جَنَّه" به همراه ترکیب وصفی یا اضافی برای بهشت طایفه "السّابِقُون" که بر بهشت های دیگر برتری دارد، استفاده شده است. همچنین درنوع نعمت ها بین بهشت هایی که با واژه های متفاوت نامگذاری شده اند تفاوت چندانی وجود ندارد. بنابراین آنچه بهشت طایفه "السّابِقُون" را نسبت به بهشت "اصحاب الیمین" برتری می بخشد ساکنانش است که به لطف تلاش در دنیا و مقرب شدن نزد خداوند قدرت درک و بهره برداری کامل از نعمت های بهشتی را یافته اند.