سیده پروین صائمین

مفهوم سواد خواندن یکی از اهداف مهم پژوهش های تربیتی است که به واسطه آن دانش آموزان، طی دوران آموزش، متون درسی را یاد می گیرند. لیکاف و جانسون رویکردی زبان شناسانه در علوم شناختی معرفی کردند که، برخلاف رویکرد چامسکی که به شناخت زبان نحوی می پردازد، در آن به عنصر معنی در زبان از منظر استعاره مفهومی تأکید ویژه داشتند. لیکاف و جانسون استعاره های مفهومی را مهم ترین عامل شناخت انسان از جهان برمی شمارند. استعاره مفهومی به معنای فهم فکر یا مفهومی انتزاعی بر اساس فکر یا موضوع دیگری است که مفهومی عینی دارد. با توجه به اهمیت استعاره های مفهومی در شناخت و درک مفهوم دانش آموزان، این مقاله به بررسی استعاره های مفهومی جهت دار زمان در مکان درس فارسی پایه چهارم ابتدایی پرداخته است. روشِ این پژوهش تحلیل مفهومی با رویکرد زبان شناسی لیکاف است که با تحلیلی زبان شناسانه و فلسفی به مفهوم استعاره در درس فارسی می پردازد. بر اساس نتیجه بررسی و پژوهش ها، متون کتاب فارسی استعارات متعدد مفهومی برای آموزش دارد؛ اما در بخش فعالیت ها و پرسش های این کتاب آموزش ویژه ای دراین باره صورت نگرفته است. بنابراین لازم است برای درک بهتر مفاهیم و شناخت جهان اطرافِ دانش آموز برنامه و رویکرد متناسبی از آموزش معنی در بستر استعاره های مفهومی در نظر گرفته شود.