کریم باقری

بافت تاریخی شهر تبریز که نماد هویت و میراث چند هزارساله آن است، در دوران معاصر از یک سو با پیدایش نیازها و عملکردهای جدید و از سوی دیگر با پیدایش تمنایی برای دگرگونی ها، هویت و کارکرد فضاهای تاریخی آن دچار دگرگونی اساسی شده است، این پژوهش، نقش عوامل و مولفه های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی معاصرسازی را در عرصه بافت تاریخی-فرهنگی کلانشهر تبریز، با تاکید بر حفظ هویت مورد تحلیل قرار می دهد، روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است. شاخص هایی برای هر کدام از مولفه های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی معاصرسازی بر پایه ی پاسخ خبرگان، بر اساس تکنیک دلفی در نظر گرفته شد. عمل پردازش داده های حاصل از پرسشنامه، با استفاده از نرم افزارهای آماری انجام گرفت. مولفه کالبدی بیشترین و مولفه اجتماعی-فرهنگی کمترین امتیاز را در معاصرسازی بافت تاریخی کلانشهر تبریز دارند. در مرحله بعدی شاخص های هر کدام از مولفه ها به روش AHP فازی رتبه بندی گردید و این عوامل توسط تکنیک SWOT دسته بندی شد. نتایج نشان می دهد بهبود وضعیت دسترسی در بافت، مهمترین نقطه قوت معاصرسازی بافت تاریخی، از بین رفتن بافتهای تاریخی مهمترین ضعف، تامین زیرساخت های خدماتی جهت زیست پذیری بافت مهمترین فرصت و نهایتاً تاثیرات ناشی از طولانی شدن پروسه ساخت مهمترین تهدید به شمار می آید.

بیان مساله: آنچه معاصرسازی بافت های تاریخی شهرها را در فرایند دگردیسی شهری ضروری می کند، دگرگونی های شهری هستند که معمولاً اثرات ناگواری بر بافت تاریخی شهرها در طی زمان وارد می کنند و قاعدتاً دلیل مجاب کننده به کارگیری رهیافت معاصر سازی عکس العمل در قِبل دگرگونی ها شهری می باشد، بافت تاریخی شهر تبریز که نماد هویت چند هزارساله آن است، در دوران معاصر از یک سو با پیدایش نیازها و عملکردهای جدید و از سوی دیگر با پیدایش تمنایی برای دگرگونی ها، هویت و کارکرد فضاهای تاریخی آن دچار دگرگونی اساسی شده است. هدف: این پژوهش، نقش مؤلفه های معاصرسازی را در جریان دگردیسی شهری در عرصه بافت تاریخی- فرهنگی شهر، با تأکید بر حفظ هویت مورد تحلیل قرار می دهد. روش: روش تحقیق پژوهش حاضر، تحلیلی- توصیفی است. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های گالموگراف اسمیرونف و دوربین- واتسون انجام گرفت. جهت رتبه بندی مؤلفه ها از تحلیل رنکینگ و الماس بر اساس روش پرامتی بهره گرفته شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشانگر آن است که تمام مؤلفه های در نظر گرفته شده، در ارتباط تنگاتنگ باهم، اما با ضریب تأثیر متفاوت از هم در معاصرسازی بافت تاریخی کلان شهر تبریز دخالت دارند و مؤلفه کالبدی و اقتصادی در اولویت بالایی نسبت به بقیه مؤلفه ها قرارگرفته است. با توجه به تجارب برگرفته از انجام این پژوهش، بررسی موانع معاصرسازی بافت های تاریخی، ایجاد عملکردهای نسبتاً فعال در بافت ازجمله راهکارهای پیشنهادی می باشد. کلید واژه ها: دگردیسی، معاصرسازی، بافت تاریخی- فرهنگی، هویت، کلان شهر تبریز نکات برجسته: با توجه به خلاء های مطالعاتی خصوصاً در زمینه دگردیسی فضاهای شهری بافت های تاریخی با رویکرد معاصرسازی، ضرورت چنین مطالعاتی جهت راهبردهای کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در فضاهای شهری معاصر اهمیت می یابد. دگردیسی شهری باعث ایجاد تفاوت های ماهوی در شکل و ماهیت فضاهای شهری می شود. عدم درک این مفهوم، سبب می شود که برنامه ریزی انسجام فکری مطلوب نداشته باشد.

زیرساختهای گردشگری خدمات وتسهیلاتی را در بر می گیرد که رفاه گردشگر را فراهم کرده و دسترسی مناسب به این عناصر،درجذب گردشگر وافزایش ماندگاری آنها در مقصد تاثیر به سزایی دارد. هدف این پژوهش، ارزیابی زیرساختهای گردشگری منطقه تاریخی-فرهنگی تبریز با تاکید بر محورهای ارتباطی وتوقفگاه ها می باشد، بدین منظور، داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از گردشگران جمع آوری شده وجهت یافتن رابطه میان متغیرها از نرم افزار spss در قالب آزمون های"کی دو"و"دوجمله ای"استفاده شده و نقشه های مورد نیاز با استفاده ازقابلیت  GISتهیه و با ترسیم بافرهایمورد نظر درمناطق پیرامونی آثار تاریخی اقدام به شناسایی و تعیین رینگ های پیاده واجد ارزش تاریخی شده است. نتایج نشان می دهد،که گردشگران به کیفیت شبکه های دسترسی،سهولت دسترسی به توقفگاه ها اهمیت می دهند، بنابر این حفظ وضعیت موجود این زیرساختها ودر صورت امکان ارتقاء سطح کیفیت آنها وسرمایه گذاری در این راستا در جهت جلب رضایت گردشگران در الویت خواهد بود.