سید رضا حسینی کشتان

محوطه تاریخی بلقیس، شامل ساختارهای خشتی و گلی به وسعت 180 هکتار در 3 کیلومتری جنوب شهر کنونی "اِسفراین" در خراسان شمالی ایران واقع گردیده است. نقش کیفیت خاک در ایجاد آسیب های وارده به خشت و ساختارهای خشتی محوطه بلقیس هدف این مقاله می باشد. انتخاب خاک مناسب نخستین گام تهیه خشت است، لذا بررسی نقش کیفی خاک مورد استفاده از ضرورت و اهمیت برخوردار است. نمونه های گردآوری شده به کمک مطالعات فیزیکی، شیمیایی و مینرالوژیک مورد بررسی قرا گرفتند. بافت خاک ریزدانه مملو از ماسه و سیلت و فقر رس به همراه فازهای مخرب مسکویت و کلسیت موجود در نمونه ها مطابق با مطالعات خاکشناسی منطقه به عنوان پارامترهای شیمیایی خاک در فرآیند آسیب های ناشی از رطوبت نزولی تعیین گردید.

محوطه تاریخی بلقیس، شامل ساختارهای خشتی و گلی به وسعت 180 هکتار در سه کیلومتری جنوب شهر کنونی "اِسفراین" در خراسان شمالی ایران واقع گردیده است. فرسایش پذیری خشت های استفاده شده در مداخلات عملی مرمت در برابر رطوبت نزولی این محوطه مسئله ای است که این تحقیق بدان پرداخته است. این تحقیق با کاربرد ماده معدنی زئولیت کلینوپتیلولیت به عنوان ماده افزودنی به خاک برای بهبود کیفیت خشت با هدف کاهش روند فرسایش در برابر رطوبت از طریق بررسی خاک به کمک مطالعات فیزیکی، شیمایی و مینرالوژیک انجام یافته است و با تحلیل نتایج آزمون های بافت خاک، آبشویی، XRD، XRF، و بهره گیری از جداول طرح طبقه بندی خاک (USCS) (یونیفاید) فازهای مخرب کلسیت، مسکویت و دیکیت به عنوان پارامترهای شیمیایی مؤثر خاک در فرسایش خشت شناسایی شدند. زئولیت با ساختار کریستالی سه بُعدی و آزادسازی آهسته رطوبت سبب کنترل در رفتارهای فازهای مخرب عنوان شده گردید و نمونه حاوی شش درصد ماده افزودنی تحت آزمون آبشویی، با فرسایش کمتری مواجه شد و پس از گذشت پانزده دقیقه همچنان با حداقل فرسایش مواجه گردید که در مقایسه با سایر نمونه ها پایداری قابل توجهی از خود نشان داد.