بابک معظمی گودرزی

آمایش سرزمین که درواقع از تنظیم رابطه انسان، فضا و فعّالیّت های انسان در فضا به وجود می آید، دانشی است بین رشته ای که ماهیت چندگانه دارد و از هم پوشی علوم مختلف نظامی، اقتصادی جامعه شناسی، جغرافیا و ... حاصل می شود و مسجل شده که دفاع از هر سرزمینی نیازمند شناخت تهدیدات متوجه آن سرزمین درگذشته و بخصوص آینده است که جهت ایجاد امنیت پایدار و دفاع جامع و مستمر هر کشور نیازمند وجود آمایش دفاع سرزمینی مناسب است.  کشور جمهوری اسلامی ایران به لحاظ محدوده های جغرافیایی، شرایط اقلیمی، مرزهای آبی و خاکی و ناهمواری های گسترده دارای شرایط متنوعی است بنابراین هر منطقه توانمندی های مخصوص به خود را دارد. راهبردهای آمایش سرزمین بر اساس اولویت بندی ها، نقش پذیری و قابلیت سنجی هر یک از مناطق جغرافیایی تعیین می گردد که در این تحقیق برای دست یابی به آمایش دفاع سرزمینی مناسب یکی از عوامل اثرگذار یعنی جغرافیا مورد بررسی قرار می گیرد؛ بنابراین سؤال اصلی تحقیق تأثیر جغرافیا بر آمایش دفاع سرزمینی ج.ا.ایران در مقابله با تهدیدات نظامی است. با توجه به اینکه این پژوهش مبانی فکری و نظری آمایش دفاع سرزمینی را تولید می کند توسعه ای محسوب می شود. روش تحقیق این پژوهش با رویکرد آمیخته و  در هم تنیده است و با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و از روش کمی برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده کرده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که در بعد جغرافیا مؤلفه های اختلافات مرزی، ویژگی های جمعیتی، آلودگی محیط زیست، وضعیت آب وهوا، زمین، منابع کانی، فسیلی و بیولوژیک بر آمایش دفاع سرزمینی در برابر تهدیدات نظامی به میزان بالایی مؤثرند.

به کارگیری وسیع اطلاعات یکی از ویژگی های جنگ های آینده است. اطلاعات می تواند از منابع گوناگونی حاصل شود؛ با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد داده های پردازش شده توسط سرویس های اطلاعاتی متکی به منابع آشکار است، داده ها و اطلاعات جمع آوری شده توسط دشمن از طریق منابع آشکار، می تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر امنیت ملی یک کشور تأثیر بگذارد؛ بنابراین این پژوهش کاربردی با روش همبستگی و با هدف تبیین میزان تأثیر منابع آشکار اطلاعاتی در جنگ های آینده انجام شد. تجزیه وتحلیل داده های حاصل از مطالعه منابع، با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و با استفاده از نرم افزار پی ال اس انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که منابع آشکار و متغیرهای تبیین کننده آن، تأثیر مثبت و معناداری بر جنگ های آینده دارند؛ به گونه ای که حدود 40 درصد از جنگ های آینده را متغیرهای موردبررسی، تبیین می کنند. همچنین مشخص شد بین منابع آشکار و هر سه مؤلفه ی آن (رسانه ها و وسایل ارتباطی، مطالب نوشتاری و چاپی و فضای مجازی) و همچنین جنگ های آینده و دو مؤلفه آن (ویژگی های جنگ آینده و ویژگی های محیط امنیتی آینده) رابطه ی معنادار و مثبت وجود دارد.