مهدی دلبند

برای تصمیم گیری در عرصه سیاست خارجی شناخت واقعیت های بیرونی، توانمندی های درونی و هزینه ها و فایده های احتمالی ضرورت دارد. بر این اساس تحلیل محیط راهبردی در سیاست خارجی از الزامات اساسی است. تحلیل محیط همچنین امکان آینده نگری و جلوگیری از شرایط و رویدادهای پیش بینی نشده را فراهم می آورد. مسائل منطقه خلیج فارس با پیوندهای درونی عمیق تاریخی، فرهنگی، سیاسی اقتصادی و پیوستگی جغرافیایی از اولویت بالایی برای جمهوری اسلامی ایران برخوردار است. مقاله حاضر با بهره گیری از روش ها و ابزار علمی تحلیل محیط در دانش مدیریت راهبردی و روشی تحلیلی و توصیفی درصدد پاسخگویی به این پرسش است که الگوی مناسب تحلیل محیط در حوزه خلیج فارس چیست؟ بدین منظور با استناد به مؤلفه های تاریخی، فرهنگی، وابستگی های اقتصادی و رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، از میان الگوهای تحلیل محیط، الگوی PESTEI شامل مؤلفه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فن آوری، زیست محیطی و قانونی را به عنوان الگوی مناسب برای تحلیل تغییرات محیطی معرفی می نماید.

با وقوع بیداری اسلامی در سال 2011، اعتراضات مردمی در یمن با اعتراض به طرح های دولت آغاز شد و معترضین خواستار تغییر قانون اساسی، نرخ بیکاری، شرایط اقتصادی، فساد و اصلاحات در این کشور بودند. با به دست گرفتن رهبری این اعتراضات توسط جنبش انصارالله ، عربستان سعودی با درک از تهدید بودن قدرت گیری یک جنبش شیعی در کنار مرزهای خود، و تعبیر آن به مثابه نفوذ جمهوری اسلامی ایران، اقدام به آغاز جنگ علیه یمن کرد. در کنار عربستان، تحولات یمن برای رژیم صهیونیستی نیز حائز اهمیت است. چرا که از نگاه این رژیم، در صورت تسلط انصارالله بر تنگه باب المندب، جبهه مقاومت اسلامی بیش از گذشته تقویت شده و امنیت اسرائیل در مخاطره قرار خواهد گرفت. جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای اهداف و اصول سیاست خارجی خود، اصلی ترین حامی و پشتیبان جنبش انصار الله یمن بوده است. علیرغم حمایت ایدئولوژیک ایران از شیعیان الحوثی، جمهوری اسلامی ایران دارای یک منطق راهبردی در حمایت از جنبش انصار الله یمن است.