سیاوش محمودی

عدم تقارن اطلاعاتی یکی از چالش های اساسی بین سرمایه گذاران، مدیران شرکتها و سایر ذینفعان است. یکی از عواملی که می تواند منجر به ایجاد عدم تقارن اطلاعاتی شود، دستکاری سود است. از اینرو همواره تلاشهای بسیاری در جهت شناسایی دستکاری سود صورت پذیرفته و در این راه از روش های متنوعی بهره گرفته شده است. استفاده از قانون بنفورد یکی از این روش ها می باشد که به تازگی مطرح شده و توانایی بالای خود را در مقایسه با سایر روشها همچون اقلام تعهدی اختیاری به اثبات رسانده است. لذا در این پژوهش توزیع فراوانی رقم اول سود خالص شرکتهای موجود در صنایع مختلف بورس اوراق بهادار تهران از سال 1388 تا 1397 به عنوان پارامتر اصلی روش مبتنی بر قانون بنفورد در تعیین وضعیت دستکاری سود مورد بررسی قرار گرفته است. بمنظور تعیین پیروی یا عدم پیروی ارقام سود خالص اعلامی از قانون بنفورد ازآزمون های آماری Z ، کای دو و کولموگروف اسمیرنوف (KS) استفاده گردیده است. نتایج نشان داد که رقم اول سود خالص در سطح کل صنایع مورد بررسی در سطح معنی داری 5٪ از قانون بنفورد پیروی می کند اما در سطح معنی داری 10٪، اعداد 1 و 8 با قانون بنفورد مطابقت ندارد. همچنین در سطح هر صنعت نتایج نشان میدهد که صنعت "سیمان، آهک و گچ" از قانون بنفورد تبعیت نمی کند. همچنین بر اساس نتایج آماری نشانگرهایی برای شناسایی دستکاری سود در صنایع مختلف پیشنهاد شده که برای تمامی ذینفعان از جمله سرمایه گذاران و حسابرسان کاربرد دارد.

در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر هموارسازی سود و دوره تصدی حسابرس بر حق الزحمه حسابرسی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها در گروه پژوهش های توصیفی- همبستگی قرار دارد. هم چنین، به منظور انتخاب حجم نمونه از روش نمونه گیری حذف سیستماتیک (غربالگری) استفاده شد که با توجه به شروط در نظر گرفته شده، در نهایت 159 شرکت در دوره زمانی 6 ساله بین سال های 1394 الی 1399 (در مجموع 954 سال-شرکت) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای بررسی فرضیه ها از روش های مربوط به رگرسیون چندمتغیره با استفاده از نرم افزار Eviews8 و با استفاده از روش داده های پانلی (تابلویی) – اثرات ثابت بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان می دهند که هموارسازی سود و دوره تصدی حسابرس دارای اثر مثبت و معناداری برحق الزحمه حسابرسی شرکت ها در دوره زمانی پژوهش بوده اند.

همزمانی قیمت سهام ابزاری برای اندازه گیری حرکت قیمت سهام است و مضافا نشان دهنده میزان اطلاعات ویژه شرکت در سطح بازار و کشور است. همزمان قیمت سهام، نشان دهنده مرتبط بودن قیمت سهام به اطلاعات منتشر شده توسط ناشر که صورت های مالی است که این می بایست حسابرسی شده باشد که به عنوان شاخص سنجش شدت عکس العمل بازار می توان درنظر گرفت. همزمانی بالاتر، شدت پایینتری از ارتباط اطلاعات شرکت با قیمت را نشان می دهد و بالعکس اگر میزان همزمانی کم باشد، ارتباط اطلاعات شرکت و قیمت سهام بیشتر و بازار سهام نیز واکنش مثبت تری دارد . اگرچه به لحاظ قانونی گروه های تجاری در اکثر کشورها شخصیت حقوقی دارند اما از بعد اقتصادی و حسابداری،دارای شخصیت گزارشگری واحد می باشد.ساختار حاکمیت گروه های تجاری، مشکلات نمایندگی را با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، کاهش و تاحدی برطرف می کند.در پژوهش حاضر،به بررسی تاثیررابطه وابستگی به گروه تجاری و همزمانی قیمت سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی سال های 1394 تا 1398 استفاده شده است و نمونه نهایی متشکل از 134 میباشد.دراین پژوهش از تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره برای آزمون فرضیه ها استفاده گردید. آزمون ها با استفاده از نرم افزار Eviews8 و تکنیک آماری داده های پانلی (اثرات ثابت) صورت پذیرفته است. نتایج به دست آمده درا ین مطالعه نشان می دهد که بین وابستگی به گروه تجاری از نوع مستقیم و غیرمستقیم با همزمانی قیمت سهام رابطه معنادار وجود ندارد