مهدی قلیچی

زمینه و هدف: انسان، موجودی اجتماعی است و جنبه اجتماعی تحول کودک، پایه و اساس زندگی انسانی را تشکیل می دهد. زندگی اجتماعی مستلزم برخورداری از آمادگی روانی، دارا بودن مهارت های اجتماعی و اعتماد به خود، و توانایی سازش یافتگی اجتماعی است. هدف از این پژوهش، تعیین سطح تحول روابط اجتماعی کودکان 4 تا 6 سال مهد کودک های استان قم براساس وضعیت جمعیت شناختی خانواده های آنها بود. روش: برای انجام این پژوهش تحلیلی- مقطعی،300 کودک چهار تا شش سال (150 پسر، 150 دختر) از ده مهد کودک استان قم، در سال 1395 به روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. وضعیت تحول روابط اجتماعی این کودکان بر اساس زیرمقیاس ارتباط اجتماعی مربوط به آزمون سنجش تحول شناخت، ارتباط اجتماعی و حرکت نیوشا در کودکان فارسی زبان (جعفری و همکاران، 1388) و آزمون محقق ساخته دموگرافیک، ارزیابی شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آمارتوصیفی، آزمون کروسکال- والیس، و یومان- ویتنی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که روند تحول روابط اجتماعی در این کودکان، با افزایش سن، پیشرفت می کند و متغیرهای جمعیت شناختی شامل تحصیلات پدران (714/0p<)، تحصیلات مادران ( 574/0p<)، درآمد پدران (796/0p<)، درآمد مادران (479/0p<)، وضعیت مسکن خانواده (330/0p<)، سابقه جدایی یا از دست دادن والدین و یا عزیزان (433/0p<)، سابقه مشکلات روان پزشکی برادر و خواهر (758/0p<)، راست دست و یا چپ دست بودن (351/0p<)، و یک زبانه یا دوزبانه بودن (907/0p<)، در تحول روابط اجتماعی کودکان، تأثیری نداشته است. نتیجه گیری: به طورکلی نتایج این پژوهش نشان می دهد که بر اساس نظریه های تحولی مانند نظریه تحول اجتماعی و نظریه یادگیری اجتماعی، روابط اجتماعی کودکان همراه با افزایش سن پیشرفت می کند. همچنین عدم تأثیر متغیرهای جمعیت شناختی خانواده ها در روابط اجتماعی کودکان، تأییدی بر اهمیت نظریه یادگیری اجتماعی، و نشانه اثرپذیری کودکان از عوامل اجتماعی شدن در محیط بیرون از خانواده، است.

زمینه و هدف: سال های اولیه زندگی کودک از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردار است و تمامی کارشناسان و مربیان تعلیم و تربیت به اهمیت دوران اولیه در تحول انسان تأکید کرده اند؛ زیرا از یک جهت تحول و یادگیری با سرعت بیشتری انجام می شود و از سوی دیگر تجربه های این دوره، پایه و اساس یادگیری دوره های بعدی هستند. بدین ترتیب این مطالعه با هدف مقایسه تحول روانی -اجتماعی کودکان 4 تا 6 ساله مهد کودک رو و غیرمهدکودک رو در مناطق محروم شهر قم، انجام شده است. روش: در این پژوهش علّی مقایسه ای، 160 کودک 4 تا 6 ساله با و بدون تجربه رفتن به مهد کودک (80 کودک در هر گروه) از مناطق محروم شهر قم به روش خوشه ای و با همتاسازی، انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این مطالعه شامل فهرست وارسی اختلالات رفتاری کودکان (آخنباخ و ایدلبروک، 1983) و مقیاس تحول اجتماعی واینلند (اسپارو و سیچتی، 1989) بود. داده ها با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس و آزمون تی مستقل تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که تحول اجتماعی در کودکان مهد کودک رو در مقایسه با کودکان غیر مهدکودک رو به طور معناداری بیشتر بود (0/01P<). همچنین از بین زیرمؤلفه های مشکلات رفتاری، گوشه گیری و مشکلات اجتماعی در بین کودکان غیرمهدکودک رو به طور معناداری در سطح کمتر از 0/05 ، بیشتر بود. همچنین میزان رفتارهای پرخاشگرانه در پسران مهدکودک رو از پسران غیرمهدکودک رو و نیز دختران، بیشتر بود (0/05P<). نتیجه گیری: کودکان مهدکودک رو به دلیل کسب آموزش ها و مهارت های مختلف در مهد کودک از سازش یافتگی و تحول اجتماعی بیشتری برخوردارند و تنیدگی تحصیلی کمتری را به دلیل تطبیق انتظارات و باورهای خود با محیط، تجربه می کنند.