حیدر مقدسی

تغییر و تحولات سریع و پیچیده الگوهای تعاملی منطقه ای و جهانی، و تلاش برای شکل دهی به این معادلات ازبعد از فروپاشی شوروی سابق که الگوهای متفاوتی را در ساختار بین المللی در نظریه های اندیشمندان این حوزه بروزداده است، ازجمله مسائل راهبردی است که در انواع بازیگران منطقه ای و جهانی اعم از دولت ها، نهادها، اشخاص ذی نفوذ و ... بین المللی حساسیت هایی را برانگیخته و اولویت هایی را برای تأثیرگذاری بر این تغییر و تحولات در راستای تأمین منافع آتی خود و تعریف نقش خود در الگوی نظم آینده جهان در دستور کار آنها قرار داده است. در این میان«چین» به عنوان یکی از بازیگران اصلی این عرصه در سطوح منطقه ای و جهانی مورد رصد و پایش بازیگران مختلف قرارداشته و از جهات گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله با بهرگیری از روش آمیخته(اسنادی و تحلیل محتوا) ضمن بررسی موقعیت های مختلف الگویی چین در بُعد بین المللی و منطقه ای، به تبیین و پیش بینی راهبردهای احتمالی این کشور در منطقه غرب آسیا خصوصاً شمال اقیانوس هند و خلیج فارس، مبتنی بر موقعیت ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. این پژوهش با بهره گیری از دو الگوی نظریِ «برخوردتمدن ها»ی هانتینگتون و «الگوی تغییر و تحولات ژئوپلیتیکی منطقه ای و بین المللی» دکتر حافظ نیا، به عنوان مبنای تحلیل و ارزیابی راهبردی پژوهش، دو دسته راهبرد «حضورمستقیم» و «حضور غیرمستقیم» چین در منطقه و نیز شرایط دوران گذار منطقه ای مورد ارزیابی قرار داده است.

مفهوم «کارآفرینی» که از تأکیدات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به عنوان یک عبادت و عنصری تأثیرگذار در فرآیند دست یابی به اقتصادمقاومتی می باشد، در روند تحولی خود از حوزه اقتصادی به حوزه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی تسرّی یافته است. ظهور «کارآفرینی فن پایه» با نام کسب و کارهای نوپا (استارتاپ)، از جمله موضوعاتی است که به دلایل گوناگون از جمله فرصت ها و آسیب های نهفته در آن توجه محافل نخبگی و دستگاه های مسئول در عرصه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی کشور را به خود معطوف نموده است. این تحقیق از نوع کاربردی و روش آن زمینه ای- موردی بوده که داده ها مبتنی بر روش تبیینی تجزیه و تحلیل شده است. بررسی نقاط آسیب و فرصت پدیده «استارتاپ» و ارائه برخی راهبردهای سیاستی به منظور مدیریت بهینه ی این پدیده مد نظرمی باشد. بنابر نتایج حاصله از پژوهش؛ موضوع کسب و کارهای نوپا (استارتاپ ها) در چرخه سیاستگذاری هنوز در مرحله مسئله شناسی بوده و در برخی از لایه ها به صورت ناقص در دستور کار سیاستگذاری قرار دارد.همچنین میان دستگاه های متولی کشوری یک شکاف نگرشی عمیق از کاملاً فرصت محوری تا کاملاً تهدید محور وجود داشته که نتایج این پژوهش می تواند این شکاف را تعدیل و نگرش دستگاه های تصمیم ساز و تصمیم گیر را نسبت به این پدیده که در فرآیند تبدیل شدن به مسئله برای کشور قرار گرفته را واقع بینانه تر نماید.

آموزش عالی و توسعه آن به مثابه بستری برای تولیدعلم و فناوری، توانمندسازی منابع انسانی،تقویت اقتصاد دانش بنیان، گسترش و ارتقاء مشارکت اجتماعی،تقویت سرمایه اجتماعی، هویت بخشی و تولید فرهنگ برتر، الهام بخشی و الگوسازی در منطقه و جهان اسلام، تاثیرگذاری بر فرآیند تحولات منطقه ای و جهانی،و... یکی از بنیادی ترین مؤلفه های تولید قدرت ملّی، اطمینان بخش به امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران و محقق کننده اهداف عالیه انقلاب اسلامی ایران به عنوان الگویی از مردم سالاری دینی محسوب می شود. همچنین از آنجا که مراکز علمی و پژوهشی به عنوان یکی از اهداف راهبردی بیگانگان برای تاثیر گذاری و همسوسازی آن با نیّات خود، همواره تحت رصد و هدف نفوذ آنان قرارداشته، الگوهایی امنیّتی در قالب سامانه های«صیانتی» و «ضد صیانتی» درعرصه آموزش عالی شکل گرفته است. این پژوهش با هدف توصیف و تبیین کنش و واکنش های این سامانه ها در چارچوب یک الگوی شناختی در سطح راهبردی با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و درپاسخ به این سؤال که؛ سامانه های صیانتی و ضد صیانتی مؤثر در توسعه آموزش عالی ایران کدامند؟ انجام شده است. طبق نتایج بدست آمده حداقل نه سامانه کلان امنیّتیِ موثر در توسعه آموزش عالی تحت عناوین؛ سامانه حاکمیّتی، سامانه کلان اجرایی، سامانه اجتماعی، سامانه جریانات سیاسی خودی، سامانه جریانات سیاسی غیرخودی، سامانه جریان روشنفکری، سامانه فضای مجازی، سامانه امنیّتی خودی و سامانه امنیّتی حریف مورد شناسایی قرار گرفته که در سه الگوی کلی؛ سامانه کاملاً صیانتی، سامانه های دوجانبه(دو وضعیتی) و سامانه کاملاًضدصیانتی به عنوان الگویی شناختی تقسیم بندی شده اند.