منصور دودمان

یکی از کلیدی ترین بخش های یک سیستم سلامت، زنجیره تأمین خون است که سهم زیادی از هزینه های این سیستم را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین هرگونه پیشرفتی در عملکرد زنجیره تأمین خون می تواند به طور چشمگیری به بهبود کارایی و صرفه جویی در هزینه های سیستم های سلامت بیانجامد. در این پژوهش، یک مدل دوهدفه برای طراحی شبکه زنجیره تأمین خون با هدف کاهش هزینه تأسیس تسهیلات ثابت و موقت، هزینه های انتقال فرآورده های خونی و حداقل کردن حداکثر میزان کمبود ارائه شده است. با توجه به عدم قطعیت های موجود در عرضه و تقاضا، برای مقابله با کمبود و افزایش سطح پاسخگویی، انتقالات جانبی بین بیمارستان ها در نظر گرفته شده است. مدل غیرقطعی به کمک روش فازی خیمنز به مدل قطعی تبدیل شده و در ادامه مدل دو هدفه با استفاده از روش ترابی و حسینی، به مدل تک هدفه تبدیل شده است. نتایج محاسباتی حاصل از مدل نشان می دهد در مدل فازی به دلیل وجود α-cut، مدل انعطاف پذیرتر شده؛ درحالی که در شرایط قطعیت، به دلیل قطعی بودن مقادیر پارامترها، اجازه انعطاف پذیری به مقادیر پارامترهای مدل داده نمی شود. مدل فازی علاوه بر نزدیک بودن به محیط واقعی، سبب می شود مدیران با توجه به عدم قطعیت موجود بر اساس میزان درجه مطلوبیت لازم اقدام به تصمیم گیری کنند. 

از میان تصمیمات مربوط به زنجیره تأمین شیر، تصمیمات مربوط به تأمین شیر خام از دامداری ها و حمل آن تا محل تولید محصولات لبنی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، یک مدل ریاضی مکان یابی مسیریابی از نوع امکانی دومرحله ای مبتنی بر سناریو به منظور طراحی یکپارچه شبکه زنجیره تأمین شیر از دامداری تا کارخانه ارائه شده است. شیر تولیدی دامداران یا توسط خود دامدار تحویل شده یا به وسیله وسایل نقلیه جمع آوری می شود. وقوع اختلال در قالب سناریوهای محتمل در نظر گرفته شده است. در صورت وقوع اختلال، درصدی از ظرفیت مراکز جمع آوری و تعدادی از مسیرهای موجود در شبکه از دسترس خارج می شوند. به منظور برخورد با عدم قطعیت های موجود در پارامترهای مسئله از یک روش برنامه ریزی امکانی ترکیبی که ترکیبی از دو روش خیمنز و همکاران (2007) و برنامه ریزی شانسی مبتنی بر اندازه ی اعتبار می باشد، استفاده شده است؛ همچنین به دلیل پیچیدگی بالای مدل ریاضی ارائه شده و کاهش زمان حل مدل در ابعاد بالا، از الگوریتم آزادسازی لاگرانژ بهره گرفته شده است. مدل ارائه شده به اخذ تصمیمات بهینه در فرآیند جمع آوری و تحویل شیر از دامداری ها به مراکز تولید با توجه به محدودیت های موجود کمک می کند. نتایج محاسباتی، کارایی روش حل را نشان می دهد.