سارا رحیمی

دیدگاه رایج در نظام آموزشی ایران آن است که یک آموزش خوب، به ویژگی های فردی معلم وابسته است.بنابراین دانش آموزان،خانواده ها و حتی نظام آموزشی در پی کشف معلم خوب و شناسایی معلم بد است.غافل از آن که شیوه ی آموزش یک معلم علاوه بر دانش و مهارت های حرفه ای، تحت تاثیر فرهنگ آن ملت است ، چنان که به تاسی از نگرش ها و دیدگاه های یک ملت است که تفسیرهای رایج از معلم "خوب" و "بد" شکل می گیرد.ممکن است در ایران معلمی خوب-اثربخش- باشد که  بتواند به خوبی ریاضی را تدریس کند و یا بتواند ضریب قبولی دانش آموزان را در مدارس نمونه بالا ببرد! . در حالی که در کشوری مانند فنلاند چنین تعبیری فرسنگ ها با تعریف از یک معلم خوب فاصله دارد. چیزی که اهمیت دارد آن است که نمی توان بدون شناخت از فرهنگ آموزش یک ملت به تغییر نظام آموزشی آن فکر کرد.در واقع تدریس نیز یک فعالیت فرهنگی است که مانند هر فعالیت فرهنگی دیگر نشانه هایی از فرهنگ آن ملت را در خود دارد.در همین رابطه،"درس پژوهی" به عنوان مدلی اثربخش در بهسازی آموزش و توانمند سازی معلم،معرفی شده است که برخاسته از فرهنگ کشور ژاپن است.این مدل چند سالی است که در نظام آموزشی ایران نیز به اجرا درآمده است اما به نتایج مشابه در ژاپن و یا حتی کشورهای دیگر دست نیافته است. در این مقاله با رویکردی "پدیدارشناسانه" مبتنی بر تجربه ی زیسته ی خود به عنوان "رابط درس پژوهی" ، با پرداختن به ویژگی های اصلی "درس پژوهی" همانند مشارکتی بودن،نظم،مطالعه،نقد ، ارزیابی و ... و جستجوی تفاوت ها و شباهت های آن در دو فرهنگ ایران و ژاپن؛ دلایل موفقیت یا عدم موفقیت این طرح ، با توجه به میزان آمادگی بستر فرهنگی در هر دو نظام آموزشی مورد تحلیل قرار گرفته است.

ازآنجاکه داستان به جزئیات و توصیف واقعیات می پردازد، می توان مهم ترین مسائل اجتماعی مربوط به پشت جبهه را در این نوع ادبی استخراج و تحلیل کرد. برای این کار، چهار اثر داستانی دفاع مقدس ازجمله رمان «زمین سوخته»، «سوران سرد»، «دا» و «یکشنبه آخر» انتخاب شده و تفاوت نگرش های مردانه و زنانه به مسائل اجتماعی در آنها بررسی و تحلیل شده است. دلیل انتخاب این آثار، تأثیرات مختلف جنگ در زندگی اجتماعی و فردی آنها و توجه بسیار به مسائلی چون ازجمله عزاداری برای شهیدان، ویرانی شهرها، کمبود امکانات، احتکار، گرانی، دزدی و... است. هدف این پژوهش، تحلیل مهم ترین مسائل اجتماعی پشت جبهه در نمونه هایی از رمان ها و داستان های دفاع مقدس با بیان تفاوت های دیدگاه های مردانه و زنانه درباره این مسائل است. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. پس از تحلیل آثار منتخب پژوهش و یاری گرفتن از منابع گوناگون تخصصی در حوزه پایداری، یافته های پژوهش حاکی از آن است که به دلیل فضای جنگ و برهم خوردن تعادل اجتماعی، می توان ذکر کرد که جنگ تبعات اجتماعی فراوانی برای مردم مرزنشین و درگیر جنگ داشته است. نویسندگان بنابر جنسیت و نوع نگرش، هرکدام به ابعاد خاصی از تأثیرات جنگ بر زندگی مردم مناطق جنگی نظر داشته اند. محمود و افهمی بیشتر به توصیف مسئله خیانت، گرانی و دزدی پرداخته اند. حسینی و رامهرمزی به موضوع انتقاد از مسئولان، خیانت و کمبود امکانات توجه کرده اند. نگرش مردان به عزاداری، تکیه بر تحریک مردم برای حضور در جبهه و تشییع پیکر شهیدان و نگرش زنان، بیشتر بر برانگیختن احساسات و گریه کردن برای شهیدان است.