امیر دولت خواه

بررسی وسیع ادبیات هر پژوهش، بینش عمیقی در موضوع آن به دست می آورد. بااین حال، زمان و منابع، گستردگی مطالعه را محدود می کند. ازاین رو، پژوهش حاضر با تمرکز به موضوع کارایی سرمایه گذاری، کلیه پژوهش های منتشر شده در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی از سال 1388 تا 1399 را به روش تحلیل محتوای کمی و کیفی بررسی نمود تا اطلاعات جامعی به پژوهشگران این حوزه ارائه نماید. نتایج بررسی 72 مقاله مرتبط نشان داد 26 مدل با استفاده از 30 متغیر در 121 تکرار توسط پژوهشگران بکار رفته است. 55.6 درصد شامل 40 مقاله از مدل های مبتنی بر رشد فروش و 20.8 درصد شامل 15 مقاله از کیوتوبین استفاده کرده اند. از متغیر کنترل در 35 مقاله شامل 61/48 درصد استفاده نشده است. همچنین، مدل تک متغیره رشد فروش با سهم 32 درصد در23 مقاله پُرکاربردترین مدل است. از آنجائی که نتایج پژوهش های مبتنی برداده نسبت به انتخاب متغیر و کیفیت داده ها بسیار حساس اند. با هدف کاهش تأثیر منفی عواملی مانند تورم،عدم تجدید ارزیابی دارایی ها و کارایی ضعیف بازار سهام بر کیفیت معیارهای رشد فروش و کیوتوبین، بومی سازی روش های سنجش کارایی سرمایه گذاری، تعدیل داده ها یا تفسیر نتایج با در نظر گرفتن عوامل مؤثر، پیشنهاد می شود.

هدف از انجام پژوهش حاضر، کمک به اعتلای کمی و کیفی مقالات حوزه کارایی سرمایه گذاری با ترسیم ساختار موضوعی مقالات به روش تحلیل محتوا و علم سنجی است. شناسایی برترین نشریات، دانشگاه ها و نویسندگان، کلیدواژه های پُرتکرار، ترسیم شبکه هم نویسندگی و هم رخدادی کلیدواژه ها اهداف ویژه می باشد. نمونه آماری، شامل همه مقاله های نمایه شده در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی با موضوع کارایی سرمایه گذاری است که طی سال های 1387 تا 1399منتشرشده اند. ترسیم شبکه ها و محاسبه شاخص ها با نرم افزارهای یوسی نت و نت درآو انجام گردید. یافته ها نشان داد 75 مقاله، توسط 150 نویسنده از 35 دانشگاه در 25 نشریه منتشرشده است. نویسندگان با 1 مقاله 131 نفر و شبکه هم رخدادی کلیدواژگان از 93 کلیدواژه منحصربه فرد تشکیل شده است. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز با انتشار 10 مقاله بیشترین پژوهش و بزرگ ترین شبکه هم نویسندگی را با 10 نویسنده در اختیار دارد. بیشترین تکرار کلیدواژه ها مربوط به «کیفیت گزارشگری مالی» و «جریان نقد آزاد» با 16 و 9 مقاله می باشد.

کارایی سرمایه به طور مفهومی زمانی حاصل می شود که شرکت تنها در پروژه هایی با ارزش فعلی خالص مثبت سرمایه گذاری نمایند. مالکان با انتخاب مدیران توانمند، انتظار سرمایه گذاری کارا و بازده مطلوب دارند، اما از منظر اقتصاد نئوکلایسک، نمایندگان درحالی که منطق اقتصادی دارند، براساس منافع شخصی رفتار می کنند و بر اطلاعات مرتبط با فعالیت ها و اقدامات خود تسلط کامل دارند در حالیکه مالکان بدون پرداخت هزینه اضافی امکان دسترسی به آن را نخواهند داشت. در چنین شرایط عدم اطمینانی، مالکان و سایر ذیفنعان نمی تواند به طور مستقیم تلاش های نماینده را مشاهده نماید؛ بنابراین، توجه آن ها به علامت های ناشی از برخی شاخص های عملکرد محدود می شود. مدل های کارایی سرمایه گذاری سعی دارند براساس نشانه هایی مانند رابطه آن با فروش یا جریان وجوه نقد، ناکارایی را شناسایی کنند، در این مقاله مبانی نظری مدل های مطرح در سنجش کارایی سرمایه گذاری مرور می شود تا پژوهش گران ضمن آشنایی بیشتر با سیر تحول این مدل ها، با در نظر گرفتن مفروضات آن ها مدل مناسب با تحقیق خود را انتخاب نمایند.