محمدحسین فیض اخلاقی

محمدحسین فیض اخلاقی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۱ مورد از کل ۱۱ مورد.
۱.

بررسی نقل های مختلف جریان لباس امام حسین (ع) در هنگام شهادت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶ 23 - 52

کلیدواژه‌ها: سیره امام حسین (ع) در روز عاشورا وقایع روز عاشورا نقد مقاتل روضه خوانی عصر صفوی مقتل خوانی تاریخ و سیره فقه الحدیث تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۲ تعداد دانلود : ۳۲۱
مبارزه امام حسین (ع) با ستمگران و واقعه عاشورا یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ شیعه است که سبب زنده نگاه داشتن اسلام شد اما تاریخ عاشورا نیز مانند بسیاری از تواریخ دیگر از تحریف و تصحیف مصون نمانده است. یکی از گزاره هایی که در طول تاریخ، تغییر پیدا کرده، جریان لباس امام حسین (ع) در زمان شهادت است. با اینکه بعضی از محققان به اختلافات نقل های گزاره یادشده پرداخته اند اما تاکنون در یک مقاله مستقل به صورت کامل واکاوی نشده است. کیفیت لباس اباعبدالله(ع) در بعضی از منابع، خصوصا پس از عصر صفوی، نسبت به مصادر اولیه واقعه، متفاوت گزارش شده است؛ بنابراین، بررسی آن به جهت صیانت از تاریخ روز عاشورا ضرورت دارد. مقاله حاضر در سه بخش به جریان لباس در منابع متقدم، قبل از قرن دهم و پس از آن پرداخته و تبیین کیفیت لباس امام (ع) و ارائه الگو برای چگونگی نقد مقاتل از فواید آن است.
۲.

تبارشناسی و بررسی حدیث گفتگوی خداوند با عقل (اَقبِل فَاَقبَلَ)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 5 - 37

کلیدواژه‌ها: خلقت عقل حجیت عقل ویژگی های عقل ملاک ثواب و عقاب تخریج رجال کلام نقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۲ تعداد دانلود : ۳۸۰
احادیثی با مضمون سخن گفتن خداوند با عقل و اطاعتش از خدا، از معصومان  صادر شده است. خداوند در روایات مذکور به عقل فرمان می دهد «اَقبِل: روبیاور» و عقل نیز رو می آورد: «فَاَقبَل». احادیث یادشده به مدح عقل پرداخته و آن را ملاک ثواب و عقاب می شمارد ولی با اینکه در کتب حدیثی به صورت فراوان نقل شده، مقاله ای یافت نشد که احادیث «اَقبِل فَاَقبَلَ» را به صورت مستقل تخریج کرده و اعتبار حدیثی اش را بیان کرده باشد. کثرت اسناد متفاوت یا مشترک و صحّت آن، سبب اطمینان به صدور حدیث می شود. نوشتار حاضر با هدف بیان حکم اسناد و اعتبارسنجی روایات «اَقبِل فَاَقبَلَ» به نگارش درآمده و ذکر متون مختلف احادیث از فواید آن است. این مقاله از سه بخش تشکیل شده و در مجموع به 55 سند مستقل و غیر مستقل از احادیث مذکور در کتاب های حدیثی فریقین و زیدیه دست یافته که تواتر آن را ثابت می کند.
۳.

گزارش رویدادهای مرتبط با جراحات امام حسین علیه السلام در روز عاشورا

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 19-54

کلیدواژه‌ها: زخم های بدن امام حسین علیه السلام مناجات سیّد الشهدا قاتل اباعبدالله سارقان اموال امام حسین علیه السلام اسب تازی بر جنازه سید الشهدا مقتل مستند تاریخ و سیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۴۷۱
شاید کمتر رویدادی را بتوان یافت که مانند «واقعه عاشورا» بر جریان تاریخِ پیش و پس از خود، اثری این چنین گذاشته باشد. در روز عاشورا، مصائبی به صورت مستقیم بر امام حسین علیه السلام وارد شد و مصیبت هایی نیز به اطرافیان ایشان رسید. نگاشته کنونی زخم هایی را که بر خود امام× وارد شد، از منابع متقدّم یا کتاب هایی که از آن منابع بهره گرفته اند، بررسی می کند. همچنین در این نوشتار، قاتل امام حسین علیه السلام و نیز حملاتی که پس از شهادت ایشان به آن بزرگوار شده به بحث گذاشته می شود. مناجات های حضرت اباعبدالله علیه السلام پس از هر جراحت نیز، نقل می گردد. گردآوری همه اقوال به صورت خلاصه و بررسی مختصر آن از ویژگی های این مقاله است. نوشتار حاضر، دستیابی به گزارش این رویدادها را آسان کرده و مستندات آن را به روشنی نقل می کند. این نگاشته در شش گفتار، به جراحات و صدمات رسیده به امام حسین علیه السلام، تعداد ضربات واردشده بر ایشان، مناجات های امام علیه السلام پس از جراحت، قاتلان آن حضرت، سارقان اموال ایشان و دواندن اسب بر بدن مطهّرشان، می پردازد.
۴.

مخالفان انتخاب جانشین پیامبر در سقیفه (1)

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۷ 47 - 82

کلیدواژه‌ها: س‍ق‍ی‍ف‍ه ب‍ن‍ی س‍اع‍ده خلافت ابوبکر مخالفان ابوبکر اهل حل و عقد خلافت تاریخ خلفا تاریخ اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۲۷۶
واقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا’، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بود. در سقیفه بنی ساعده، عدّه ای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم’ درباره خلافت امیر مؤمنان، ابوبکر را به عنوان خلیفه مسلمانان منصوب کردند. سقیفه، فراز مهمی در تاریخ است که باید از زوایای گوناگون بررسی شود. یکی از ادّعاهای برخی از عالمان اهل سنّت برای توجیه بدعت سقیفه، بیعت اهل حلّ و عقد با ابوبکر است. ادّعایی که در مقاله «بررسی حضور اهل حلّ و عقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنی ساعده» رد شد. در مقاله کنونی به اسامی کسانی که با انتخاب خلیفه در سقیفه و خلافت ابوبکر مخالفت کردند، اشاره می شود تا سستی ادّعای یادشده، بیش از پیش روشن شود. در برخی از منابع معاصر، نام 48 تن از مخالفان برده شده، امّا پژوهش حاضر بیش از 60 تن از مخالفان ابوبکر و چگونگی مخالفتشان را بیان کرده که در این مقاله به 35 نفر از آنان و در مقاله پسین، به معرّفی بقیّه پرداخته می شود.
۵.

پیشینه «تواتر» و چرایی پرداختن عالمان شیعه به آن

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۷ 149-151
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۲۳۶
یکی از مهم ترین دغدغه های محدّثان در طول تاریخ حدیث، کسب اطمینان از صدور روایات بوده است. محدّثان و فقیهان برای احراز صدور حدیث، راه های مختلفی را پیموده اند. «تواتر» همواره یکی پراهمیت ترین راه ها برای کسب اطمینان از صدور احادیث بوده است. تواتر در لغت به معنای این است که چیزی با فاصله، بعد از چیز دیگر بیاید. محدّثان به حدیثی «متواتر» می گویند که راویان آن در هر طبقه، به تعدادی باشند که عادتا امکان هم داستان شدن آنها برای دروغ گویی وجود نداشته باشد؛ راویانی که گاه الفاظ واحد (تواتر لفظی) و گاه معنای واحد (تواتر معنوی) را گزارش می کنند
۶.

بررسی حضور اهل حل وعقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنی ساعده

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال چهارم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 104-120

کلیدواژه‌ها: سقیقه بنی ساعده خلافت ابوبکر اهل حلّ وعقد نظام خلافت غصب ولایت تاریخ خلفا تاریخ اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۱۱
واقعه سقیفه پس از رحلت رسول خدا|، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقه بنی ساعده، عده ای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم| درباره خلافت امیرمؤمنان×، ابوبکر را به عنوان جانشین آن حضرت انتخاب کردند. ازاین رو، آنچه در سقیفه گذشت، فراز مهمی در تاریخ به شمار می رود که باید از زوایای گوناگون مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. یکی از راه های آشنایی با عمق این حادثه، شناسایی حاضران در سقیفه است. در این نوشتار، تلاش شده افراد حاضر در آن محل معرفی شوند و تا جایی که تاریخ نشان می دهد به نقش هر کدام اشاره گررد. بی تردید، نام افراد سرشناس و یا کسانی که در سقیفه، نقشی داشته اند در تاریخ ثبت شده است. یکی از شرایطی که اهل سنّت برای مشروعیت انتخاب خلیفه مطرح کرده اند، بیعت اهل حل وعقد با اوست. نگاشته حاضر ثابت می کند بسیاری از بزرگان اصحاب و اهل حل وعقد در سقیفه حضور نداشته اند و تنها تعداد اندکی از آنان در سقیفه بوده اند. این مقاله در بیست ویک گفتار ساختاربندی شده است.
۷.

نقد گزارش های مربوط به مصداق های ادّعایی اهل سنّت برای ایثارگران در آیه «اِطعام»

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 61-80

کلیدواژه‌ها: شأن نزول سوره انسان ایثار اهل بیت علیهم السلام رقابت با اهل بیت علیهم السلام احادیث تفسیری علوم و معارف قرآن و حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۵۰
خداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهل بیت پیامبر^ می داند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداق های آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحابه»، «مردی از انصار»، «ابودحداح»، «مطعم بن ورقاء»، «ابن عمر» و «یکی از مسلمانان» دانسته اند. بسیاری از دانشمندان شیعه به بررسی گزارش های مربوط به افراد یادشده پرداخته و آن را از جهات مختلف نقد کرده اند. مطابقت نداشتن با محتوای آیات سوره انسان و ضعف سندی از جمله روش های عالمان شیعه برای نقد این گزارش ها بوده است. مستقل بودن مقاله کنونی در موضوع مورد بحث و افزودن برخی مباحث سندی، منبعی و محتوایی از نوآوری های آن است. این مقاله در هفت گفتار، سند و محتوای همه روایات مورد بحث را به صورت مفصّل واکاوی کرده و آن را مردود شمرده است.
۸.

مخالفان انتخاب جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله در سقیفه (2)

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۲ 111-123

کلیدواژه‌ها: س‍ق‍ی‍ف‍ه ب‍ن‍ی س‍اع‍ده خلافت ابوبکر مخالفان ابوبکر اهل حل و عقد کلام تاریخ خلفا تاریخ اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۹۰
واقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقه بنی ساعده، عدّه ای از صحابه بر خلاف وصیّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره خلافت امیر مؤمنان علیه السلام، ابوبکر را به عنوان جانشین آن حضرت انتخاب کردند. از این رو، جریان سقیفه، فراز مهمّی در تاریخ به شمار می رود که باید از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار بگیرد. یکی از ادّعاهای برخی از علمای اهل سنّت، بیعت اهل حلّ و عقد با ابوبکر است. ادعایی که در مقاله «بررسی حضور اهل حلّ و عقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنی ساعده» رد شد. در مقاله کنونی به اسامی کسانی که با انتخاب خلیفه در سقیفه و خلافت ابوبکر مخالف بودند اشاره می شود تا ادّعای یادشده، بیش از پیش نقد و رد شود. در برخی از منابع معاصر، نام 48 تن از مخالفان برده شده، امّا پژوهش حاضر 72 تن از مخالفان ابوبکر را معرّفی و چگونگی مخالفتشان را تبیین کرده است. در مقاله پیشین به نام 35 نفر از مخالفان ابوبکر اشاره شده بود و این مقاله به 37 تن دیگر می پردازد.
۹.

تفاوت نرم افزارهای «جامع الاحادیث 3/5» و «مکتبه اهل البیت 2» در نقل از یک کتاب

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 128-130
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۰
مراجعه به کتاب های علوم اسلامی از نیازهای اوّلیه یک پژوهشگر اسلامی است. نیازی که در گذشته به دلیل کم بودن نسخه های کتب و هزینه بر بودن تهیّه آن ، همواره یکی از چالش های محقّقان بود. با پیشرفت تکنولوژی ، نرم افزارهای رایانه ای به وجود آمدند و با در دسترس قراردادن کتاب های متعدّد ، پژوهش را برای پژوهشگران آسان کردند. دو نرم افزار معروف و کاربردی «جامع الاحادیث 5/3» و «مکتبه اهل البیت 2» نمونه هایی از این برنامه هاست. جامع الاحادیث ، تولید به «مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور» است. این نرم افزار بیش از 420 کتاب حدیثی شیعه را عرضه کرده است. نرم افزار مکتبه اهل البیت ، تولید مرکز المصطفی و دارای بیش از 7000 کتاب در موضوعات مختلف اسلامی است. استفاده از نرم افزارهای کتابخانه ای برای گسترش دایره تحقیقاتی طالبان علم ، اطّلاع از گزاره های بیشتر در موضوعات و صرفه جویی در زمان به دلیل دسترسی به نگاشته های فراوان به صورت یکجا و قابلیّت جستجو ، ضروری است. با وجود این قوّت ها ، نرم افزارها از کاستی و اشتباه خالی نیستند.
۱۰.

گذری بر کتاب «ابوطالب الصّحابی المفتری علیه» اثر عبدالزّهراء عثمان محمّد

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال ۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۰ 72-102

کلیدواژه‌ها: ایمان ابوطالب حمایت ابوطالب از پیامبر فضایل ابوطالب تفسیر آیه 26 سوره انعام کلام تاریخ و سیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۹۰
جناب ابوطالب، حامی رسول خدا صلی الله علیه و آله پس از وفات عبدالمطلب بود. جای جای تاریخ از حمایت های بی دریغ ایشان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و همچنین ایمان او سخن می گوید. با این وجود در چند روایت که در منابع اهل سنّت ثبت شده به وی تهمت بی ایمانی زده شده است. بسیاری از دانشمندان برای دفاع از جناب ابوطالب، کتاب ها و مقالاتی را به نگارش درآورده اند که «عبدالزهراء عثمان محمّد» از آن جمله است. کتاب وی با عنوان «ابوطالب، الصّحابی المفتری علیه» 14 بخش دارد که به پنج بخش کلّی فضایل اجداد رسول خدا صلی الله علیه و آله و ابوطالب، فرازهایی از زندگانی ابوطالب به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله، ایمان ابوطالب در اشعار وی و احادیث اهل بیت علیهم السلام، چرایی تهمت بی ایمانی به ابوطالب و پنهان کردن عبادت توسّط ایشان و نقد حدیث دال بر بی ایمانی ایشان ذیل آیه 26 سوره انعام قابل تقسیم است. این مقاله با هدف خلاصه کردن کتاب یادشده در پنج بخش سامان یافته است.
۱۱.

مفهوم پژوهی واژه «خلیفه»

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۳ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۵) 111 - 138

کلیدواژه‌ها: امامت خلافت خلف خلیفه الرسول علوم و معارف حدیث فقه اللغه کلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۲۹
مفهوم پژوهی به معنای تبیین دقیق یک کلمه و واژگان مشابه و متضاد آن است. جهات تشابه و تضاد، گستره معنایی کلمه را روشن می سازد. روایات فراوانی از پیامبر صلی الله علیه و آله صادر شده است که در آن برای معرفی جانشینان خویش از واژه «خلیفه» استفاده کرده اند. مباحثات کلامی گسترده ای در تفسیر این روایات صورت گرفته که منشأ بسیاری از اختلافات، نبود تبیین دقیق این واژه است؛ بنابراین، تبیین کلمه خلیفه به جهت شناخت ملاک های جانشینی پیامبر صلی الله علیه وآله ضرورت دارد. کلمه خلیفه را دانشمندان بررسی کرده اند؛ اما تا کنون در قالب یک نگاشته مستقل درنیامده و مفهوم پژوهی نشده است. این پژوهش با هدف انعکاس معنای دقیق خلیفه از کتب معتبر لغت، به نگارش درآمده و واژگان مشابه و متضاد، برگرفته از روایات نَبَوی است. تطبیق روایی خلیفه و شباهت ها و تضاد های آن از فواید این مقاله به شمار می آید. مفهوم پژوهی واژه خلیفه در سه بخش سامان یافته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان