دومان ریاضی

در تاریخ جهان دیده شده است که مردم کشوری برای زمانی طولانی به عنواین مختلف از قبیل جنگ, مهاجرت, دین و.. به یک زبان دیگر هم سخن گفته اند. این آمیختگی زبان و فرهنگ باعث به وجود آمدن سبکها و فرمهای هنری بسیاری شده و همینطور تاثیرات متقابلی بر روی فرهنگ و هنر هر دو کشور, از آنزمان به بعد گذارده است. در پژوهش های باستانشناسانه ای که پیش از انقلاب توسط پروفسور اد کیل و هیئت باستان شناختی کانادایی در قلعه یزد گرد صورت گرفت یک ستون نقشدار نیز یافت شد که حاوی نقوش مختلفی بود. بعد از مدتی این ستون ( شاید ستونها ) به موزه رام واقع در شهر تورنتو انتقال یافت. با توجه به پژوهشهایی که در این زمینه انجام دادم متوجه شدم که یکی از این نقوش, میتواند مربوط به یک رقصنده یا خنیاگر باشد و جالب تر اینکه فرم و پوشش این رقصنده شباهت زیادی به گوسان پارتی و شاید کریشنا ایزد هندی دارد. با توجه به اسناد و مدارک موجود در باره گوسانها که جزو یکی از اولین و مهمترین گونه بازیگران خنیاگر بودند, این فرضیه مطرح میشود که آیا این دیوار نگاره میتواند نقشی از یک گوسان باشد؟ و اینکه نقش برجسته یک گوسان چطور میتواند زینت بخش قصر یک شاه شود؟ بر آن شدم تا پژوهشی را در این عنوان انجام دهم.

کمدیا دلآرته، نمایشی بود که در اواسط قرن شانزدهم میلادی در ایتالیا زاده شد و راه زیادی را با سفر به فرانسه، اسپانیا و بالعکس پیمود تا به شکل اصلی و نهایی اش برسد. این نمایش مجموعه ی بزرگ و گسترده ای بود متشکل از بازیگران کاربلد و غیرحرفه ای، آن هم در زمانی که هنر معنی ظرافت های رمانتیک داشت. یکی از عناصر اصلی در این نوع نمایش، بداهه پردازی است که بازیگران در ادوار مختلف تاریخی به نسبت توانایی خود و تحت تأثیر مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی حاکم بر جوّ روزگارشان، از آن استفاده می کردند. ازاین رو هدف این پژوهش بررسی ابعاد مختلف بداهه پردازی با توجه به نظریات سیرو فررونه، استاد بزرگ تئاتر ایتالیاست. بر اساس یافته ها، بداهه پردازی که قبل از ظهور کمدیا دلآرته وجود داشته است، در این نوع نمایش با بدن شروع شده و بعداً به کلام منتقل می شود. این مقاله با روش کتابخانه ای و با استناد به مدارک موجود در کتابخانه ها و آرشیوهای مربوطه در کشور ایتالیا، به بررسی مفهوم بداهه پردازی و چگونگی تبدیل شدن آن به غایت نهایی اجرای نمایش کمدیا دلآرته پرداخته است.

بی شک یکی از اتفاقاتی که باعث به روز رسانی نمایش ایرانی و ورود تئاتر به معنی غربی به ایران میشود با سفر شاهان و درباریان دوره قاجار شروع شده و اتفاق می افتد. آنچه مسلم است ,میتوان شاه ناصرالدین شاه را به عنوان اولین شاهی که قدم به سرزمین های مسیحی گذاشته و سهم اعظمی را در انتقال فرهنگ جدید نمایشی تئاتری را به کشوردارد نام برد.شاه جوان به شدت تحت تئاثیر هنر ایرانی بوده به نحوی که نشست و بر خواست با هنرمندان داخلی و خارجی از او یک شاه با شخصیت خاص سیاسی و هنری ساخته بود. به وضوح علاقه وافر شاه به دیدن نمایش را در رفتار او با مقلدان ونوع نگاه و کمکش به ساختن بناهای نمایشی را میتوان فهمید. این اتفاقات به اینجا ختم نشد و با مرگ او و به تخت نشستن مظفرالدین شاه دوباره راه پدرش را با سفرهایی که تدارک آنها توسط وزیرش اتفاق می افتد از سرمیگیرد. اتابک اعظم با بیشتر کردن مالیات و گرفتن وامهای بیشمار از دول روس و انگلستان ,مقدمات سفر شاه را به فرنگ به عمل آورد و شاه را در سه نوبت به کشورهای مختلف اروپا فرستاد. اولین سفر مظفرالدین شاه به روسیه اتریش سوئیس آلمان بلژیک فرانسه در سال 1900 صورت گرفت.بالطبع شاه هم به مانند پدر خود علاقه وافر به موسیقی و انواع فرمهای نمایشی داشت. در این بخش به بررسی نمایشی یکی از سفرهای مظفرالدین شاه که در قلمرو امپراطوری اتریش در دو شهر وین و بوداپست اتفاق افتاد می پردازیم.