فاطمه حسام پور

زمینه و هدف: از اهداف مهم آموزش و پرورش، ایجاد زمینه برای رشد همه جانبه فرد است که در این بین، بهبود عملکرد تحصیلی یکی از عوامل مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف پیش بینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان بر اساس انگیزه تحصیلی، هیجان های تحصیلی، و هوش اخلاقی انجام شد. روش: روش این مطالعه، توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری، شامل تمامی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران در نیمسال دوم سال تحصیلی 1401-1400 بود که با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای تعداد 2065 دانش آموز به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند که در نهایت به علت افت آزمودنی، تحلیل داده ها روی 2010 دانش آموز انجام شد. دانش آموزان به پرسشنامه های هوش اخلاقی (لنیک و کیل، 2005)، انگیزه تحصیلی (والرند، 1992) ، هیجان های تحصیلی (پکران و همکاران، 2005) و عملکرد تحصیلی (فام و تیلور، 1999) پاسخ دادند. به منظور تحلیل داده های پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد متغیرهای انگیزه تحصیلی، هیجان های تحصیلی، و هوش اخلاقی با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان همبستگی معنادار دارند (0/01>p). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که هوش اخلاقی، هیجان های تحصیلی، و انگیزه تحصیلی به ترتیب 18 درصد، 33 درصد و 39 درصد از واریانس عملکرد تحصیلی دانش آموزان را تبیین کردند. این متغیرها به طور همزمان با هم توانستند 39 درصد از واریانس عملکرد تحصیلی دانش آموزان را تبیین کنند. نتیجه گیری: بر این اساس به منظور ارتقای عملکرد تحصیلی دانش آموزان می توان به تدوین برنامه هایی در جهت بهبود هوش اخلاقی و به تبع آن انگیزه تحصیلی و هیجان های تحصیلی اقدام کرد. کاربردهای ضمنی نتایج به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفت.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه امید و خودکارآمدی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی با توجه نقش واسطه ای شادکامی در دانش آموزان انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی با طرح همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهرستان کاشان در بهار 1395 بودند. بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 431 دانش آموز (187 پسر و 244 دختر) با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای طبقه ای متناسب با جنسیت انتخاب شدند. شرکت کنندگان به پرسشنامه های امید اسنایدر، خودکارآمدی تحصیلی مک ایلروی و بانتینگ، شادکامی لیبومیرسکی و فرم کوتاه شده سرزندگی تحصیلی چاری پاسخ دادند. داده ها از طریق آزمون معناداری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون سلسه مراتبی به وسیله نرم افزار SPSS-22 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند . نتایج نشان داد امید (26/0= β و 05/0 P< ) و خودکارآمدی تحصیلی (21/0= β و 05/0 P< ) می توانند به طور معناداری سرزندگی تحصیلی دانش آموزان را پیش بینی کنند و شادکامی نقش میانجی گر در رابطه امید و خودکارآمدی با سرزندگی تحصیلی دارد. بنابراین، از طریق افزایش سطح امید و خودکارآمدی تحصیلی می توان به افزایش شادکامی و به این ترتیب ارتقاء سرزندگی تحصیلی در دانش آموزان و افزایش توانایی حل کردن چالش ها و موانع تحصیلی آنان کمک نمود .