صدیقه فیضی

جهانی شدن، مفهومی است که هم به فشرده شدن جهان و هم به تشدید آگاهی درباره جهان به عنوان یک کل و هم وابستگی متقابل و واقعی جهان و هم به آگاهی و یکپارچگی جهان اشاره دارد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و ارائه استراتژی های مورد نیاز نظام آموزش عالی ایران در عصر جهانی شدن است. با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه های صاحب نظران، اسناد فرادستی و فرایندها و روندهای داخلی نظام آموزش عالی کشور مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از این است که نظام آموزش عالی کشور برای واکنش مناسب به تحولات جهانی شدن نیازمند اتخاذ چهار استراتژی: توسعه کیفی به موازات گسترش کمی؛ متنوع سازی منابع تامین مالی؛ تجاری سازی تحقیقات و تکمیل زنجیره علم، فناوری و ثروت؛ افزایش مبادلات علمی و دانشگاهی در سطح بین المللی است. در این مقاله، ضرورت ها و ویژگی های هریک از استراتژی های مذکور مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهای عملیاتی شدن آنها شناسایی و پیشنهاد گردیده است.

پایداری در آموزش عالی رویکردی نسبتاً جدید است که به دنبال استقرار و کاربست اصول و مفاهیم توسعه پایدار در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی است. ارزیابی پایداری در پی سنجش میزان همسویی استراتژی ها و برنامه های آموزشی، پژوهشی، خدمات تخصصی و فعالیت های پشتیبانی دانشگاه ها با اصول و مفاهیم توسعه پایدار است. لذا هدف تحقیق حاضر، شناسایی عوامل و ملاک های پایداری موسسات آموزش عالی و ارزیابی وضعیت پایداری دانشگاه تهران است. برای انجام این تحقیق، از روش آمیخته اکتشافی استفاده شده است که در بخش کیفی روش تحقیق گروه کانونی و مصاحبه انفرادی و در بخش کمی روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به کار گرفته شده است. برای انتخاب نمونه، در بخش کیفی از روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند و در بخش کمی از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب استفاده گردید. نتایج تحقیق در بخش کیفی نشان می دهد که عوامل اصلی ارزیابی پایداری دانشگاه شامل: آموزش، پژوهش، ارائه خدمات تخصصی، سیستم حکمرانی دانشگاه، سیستم مدیریت زیست محیطی، سیستم تامین مالی دانشگاه هستند. به منظور ارزیابی وضعیت پایداری دانشگاه در عوامل فوق، در مجموع 34 ملاک و 81 نشانگر شناسایی گردید. نتایج تحقیق در بخش کمی نشان می دهد که از دیدگاه اعضاء هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، وضعیت دانشگاه تهران در عوامل و ملاک های پایداری به صورت معنی دار پائین تر از وضعیت مطلوب قرار دارد. ضمناً نتایج تحلیل داده های تحقیق نشان می دهد که بین دیدگاه اعضاء هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص وضعیت پایداری دانشگاه تهران تفاوت معنی داری وجود دارد.