جعفر رهنماراد

شهر خرم آباد در استان لرستان به دلیل قرارگرفتن بر پهنه لرزه زمین ساخت زاگرس، یکی از شهرهای لرزه خیز ایران به شمار می آید. در این پژوهش به منظور ایمنی بیشتر در مناطق مسکونی و طرح های عمرانی، پهنه بندی خطر لرزه خیزی در شهر خرم آباد با استفاده از شش مؤلفه محیطی شامل فاصله کانونی زمین لرزه ها از شهر خرم آباد، فاصله گسل های اصلی از شهر، عمق رخداد زمین لرزه ها، شتاب زمین لرزه، لیتولوژی و شیب مطالعه شد. بدین منظور نخست با بهره گیری از گردآوری کاتالوگ داده های لرزه خیزی در بازه زمانی سال های 1900 تا 2018، نقشه عوامل فاصله کانونی زمین لرزه ها از شهر خرم آباد و عمق رخداد زمین لرزه ها تهیه شد، سپس با بهره گیری از نقشه زمین شناسی و خطوط رقومی ارتفاع منطقه، نقشه فاصله از گسل، لیتولوژی و شیب شهر خرم آباد و با روش قطعی زلزله طرح (DSHA) و بهره گیری از روابط تجربی موجود بین مشخصه های زلزله، نقشه شتاب افقی زمین لرزه های (PGA) منطقه به دست آمد. پس از تهیه لایه های اطلاعاتی، نقشه هریک از عوامل به ترتیب با استفاده از منطق فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی، استانداردسازی و وزن دهی شد. درنهایت با تلفیق همه لایه های استانداردسازی شده در وزن آنها، نقشه نهایی پهنه بندی خطر زمین لرزه در شهر خرم آباد با استفاده از روش تلفیقی سلسله مراتبی فازی تهیه شد. براساس نتایج به دست آمده با استفاده از این روش به ترتیب 43/6، 74/12، 57/24، 13/35 و 12/21درصد از مساحت شهر خرم آباد در کلاس های خطر بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد قرار گرفت.

زمین لغزش از جمله بلایای طبیعی است که همه ساله زیانهای جانی و مالی هنگفتی را در کشورهای مختلف به بار می آورد. شناسایی و طبقه بندی نواحی مستعد لغزش و پهنه بندی خطر آن گامی مهم در ارزیابی خطرات محیطی به شمار رفته و نقش غیر قابل انکاری را در مدیریت حوضه های آبخیز ایفا می نماید. این تحقیق با هدف پهنه بندی خطر نسبی ناپایداری دامنه ای و وقوع زمین لغزش در حوضه وارک، با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار صورت گرفته است. به منظور بررسی پایداری دامنه ها در این حوضه ابتدا لغزش های حوضه با استفاده از تصاویر ماهواره ای، تصاویر گوگل ارث و بازدیدهای میدانی شناسایی و ثبت گردیدند. با قطع نقشه های عوامل موثر بر لغزش با نقشه پراکنش زمین لغزش ها، تاثیر هر یک از عوامل شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، ارتفاع، لیتولوژی، شدت زمین لرزه، فاصله از گسل، جاده، چشمه و آبراهه به ناپایداری شیب ها در محیط نرم افزار ArcGIS برآورد گردید و نقشه هر یک از عوامل به ترتیب با استفاده از منطق فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، استانداردسازی و وزن دهی شده است. بررسی عوامل موثر بر خطر زمین لغزش در حوضه وارک نشان می دهد که به ترتیب دو عامل شیب و لیتولوژی بیشترین نقش را در رخداد زمین لغزش های منطقه دارا می باشند. بر اساس نتایج پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار به ترتیب 85/13، 90/26، 81/27، 90/21 و 52/9 درصد از مساحت منطقه در کلاس های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است. بررسی نقشه حساسیت خطر زمین لغزش در حوضه وارک نشان می دهد که بیشترین حساسیت به خطر زمین لغزش در قسمت هایی از شمال، شمال غرب و جنوب غرب منطقه واقع شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر الیاف نی در ویژگی های مهندسی بتن ساخته شده از رسوبات رودخانه حرمک (شمال زاهدان) و استفاده از آن در مقاوم سازی سازه ها در برابر زلزله می باشد. در این پژوهش جهت بررسی تأثیر الیاف نی در ویژگی های مهندسی بتن نسبت آب به سیمان در همه طرح ها ثابت و برابر 195 به 410 است و آزمایشات بر روی 5 نمونه حاوی الیاف و بدون الیاف انجام شده است که پیش از تعیین میزان بهینه هر کدام از الیاف مذکور جهت تقویت بتن، نتیجه آزمایش های لازم بر روی بتن تازه و سخت شده مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق علاوه بر طرح اختلاط الیاف نی با بتن از روش های آزمایشگاهی همچون مقاومت فشاری و کششی نیز برای تایید صحت نتایج و اهمیت انتخاب مصالح مناسب با صرف هزینه های اندک در مدت زمان کوتاه قبل از اجرای طرح اختلاط بتن بهره گرفته شد. نتایج نشان می دهد افزودن الیاف نی به بتن سبب افزایش مقاومت فشاری در نمونه های بتنی شده است. با مقایسه نتایج این آزمایش در بتن معمولی و بتن های تقویت شده با الیاف، نشان داد که این افزایش مقاومت در سنین 7 تا 28 روز تنها در نمونه های S2 و S3 افزایش نشان داده و مشابه نمونه بتن معمولی S1 است، در حالیکه در نمونه های S4 و S5 که نمونه های الیاف سه ردیفه بودند کاهش زیادی در مقاومت فشاری دیده می شود. افزودن الیاف نی در ابتدا سبب افزایش مقاومت های فشاری و کششی می شود ولی پس از گذشت مدت زمان باعث کاهش این مقاومت ها می شود.

زمین لرزه یکی از بلایای طبیعی بسیار حائز اهمیت است که تا به امروز امکان پیش بینی دقیق زمان و مکان آن وجود نداشته، به همین دلیل بهترین راهکار برای مقابله با این حادثه، مقاوم سازی سازه ها با استفاده از روش های نوین بخصوص در حوزه بتن در برابر زلزله می باشد، تا در صورت وقوع آن اسیب و خسارت جانی و مالی به حداقل ممکن و حتی به صفر برسد. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر درختچه داز بر ویژگی های مهندسی بتن ساخته شده از رسوبات رودخانه دامن ایرانشهر و استفاده از آن در مقاوم-سازی سازه ها در برابر زلزله می باشد. در این پژوهش جهت تهیه بتن، 15 نمونه رسوب از رسوبات رودخانه دامن برداشت شد. در متن و حاشیه رودخانه درخچه های به نام داز وجود دارد که از برگ این درختچه داز جهت بهبود مقاومت بتن استفاده شد. برای این منظور، مقایسه ای بین برگ های تک رشته ای، دو رشته ای و سه رشته ای در بتن مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد، اثر مقاومت بتن با تغییر تعداد برگ از یک رشته به سه رشته متغیر بود همچنین افزایش مقاومت بتن بوسیله تست برزیلی مشاهده شد. دو رشته برگ، درخچه داز 10.1 مگاپاسکال، تک رشته 9.5 مگاپاسکال و نمونه ای از بتن استوانه ای متشکل از سه رشته برگ درخچه دار داز کمترین مقاومت یعنی 5.1 مگاپاسکال بود.

رسوبات رودخانه ای از اصلی ترین اجزای اکوسیستم های آبی هستند که نقش اساسی در چرخه عناصر غذایی و همچنین انتقال آلاینده ها در سیستم های آبی یر عهده دارند. لذا در این پژوهش، ویژگی های بافتی رسوبات رودخانه سرباز و برآورد بار رسوبی رودخانه در حوضه آبخیر سد پیشین، شرق استان سیستان و بلوچستان، مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت رسوب سنجی، در این تحقیق از روش برون یابی یا منحنی سنجه رسوب استفاده گردیده است. بر اساس داده های مربوط به دبی جریان و دبی رسوب رابطه بین آنها برای رودخانه سرباز به صورت (Qs=22/89 * QW 1/939) محاسبه گردیده است. میانگین سالانه بار رسوبی در محل بالغ بر 425021 تن بار معلق و بین 42500 تا 85000 تن بار بستر در سال به دست آمده است. همچنین سایر نتایج نشان داد تغییر میانگین اندازه ذرات و جورشدگی رسوبات به صورت افزایش نمائی غیر پیوسته از محل ورود شاخه های فرعی تا مصب رودخانه، به خوبی نقش شاخه های فرعی تغذیه کننده را در وضعیت رسوب شناسی شاخه اصلی نشان می دهد.