لایه های معنایی «شفاعت» در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین مفاهیم قرآنی، واژه «شفاعت» است که نظر و تدبّر هر اندیشمند قرآنی را به خود جلب می کند. تمام تلاش های لغویان، مفسرین، متکلمین و علما، تبیین کننده برخی از لایه های معنایی آن است. در حالی که تمام مؤلفه ها و لایه های معنایی آن با رویکرد معناشناسانه بررسی نشده است. این واژه در قرآن کریم، با تشکیل شبکه گسترده معنایی در ارتباط با واژه های کلیدی دیگر مثل نصرت، ولایت و... معنا می شود که بسیاری از مؤلفه های معنایی آن را بایستی در لایه های بالاتر جستجو کرد. این پژوهش با روش معناشناسی توصیفی تحلیلی هم زمانی، تبیین معنای «شفاعت» و استخراج مؤلفه های معنایی آن را از قرآن کریم پیش رو دارد. بررسی آیاتی که واژه «شفاعت» در آن به کار رفته و آیات مرتبط، این گونه نشان می دهد که این کلمه در کاربرد قرآنی بر محور جانشینی، با مفهوم نصرت و ولایت، بر محور هم نشینی با مفاهیمی مثل نصرت، تأیید، نجات و فضل و بر محور تقابل با مفهوم لعن، حبط اعمال و عذاب شدید در دنیا و آخرت، در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. کشف مؤلفه های معنایی «شفاعت» سبب تجلّی بیشتر معارف ناب قرآنی برای بندگان حقیقت جو، پرهیز از برداشت های سطحی و گزینشی آیات قرآن کریم و نشان دادن جهان بینی خاص و نظام مند قرآن کریم است.