اعظم عظیمی

هویت فرهنگی و رفتار اجتماعی دو عنصر اساسی در شکل دهی به شخصیت و ارزش های فردی و اجتماعی در هر جامعه ای هستند. هویت فرهنگی، که از فرهنگ، تاریخ، جغرافیا و زبان یک جامعه سرچشمه می گیرد، به عنوان شناسه ای برای سبک زندگی و رفتار اجتماعی مردم عمل می کند. نظام آموزش و پرورش در این میان به عنوان مرجعی کلیدی برای انتقال این هویت و رفتارها از نسلی به نسل دیگر، نقش حیاتی ایفا می کند. این پژوهش به بررسی و مقایسه تطبیقی جایگاه هویت فرهنگی و رفتار اجتماعی در برنامه درسی دانش آموزان در ایران و ژاپن می پردازد. هدف از این پژوهش، تحلیل میزان توجه به عناصر هویت فرهنگی و رفتار اجتماعی در برنامه درسی ایران و مقایسه آن با رویکردهای موجود در نظام آموزشی ژاپن به عنوان کشوری پیشرو در این زمینه است. داده های پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای، مقالات علمی و پژوهشی، و پایان نامه ها گردآوری شده و از روش مرور نظام مند متون بهره گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در حالی که برنامه درسی ایران بیشتر به موضوعات تخصصی علوم پایه و انسانی متمرکز است، در ژاپن توجه عمده ای به پرورش هویت فرهنگی و اخلاق شرقی دانش آموزان شده است. نهاد مدرسه در ژاپن نه تنها به عنوان محیط آموزشی، بلکه به عنوان معبدی برای ساختن انسان هایی با هویت فرهنگی قوی و اخلاقی تلقی می شود.

عدم درک صحیح از مسیله سنخیت میان خدا و خلق، موجب مطرح شدن اشکالاتی از سوی مخالفان شده است. تمامی این اشکالات در این سؤال اساسی خلاصه می شود که: چگونه سنخیت میان خدا و خلق موجب تشبیه او به مخلوقات نمی گردد؟ در پاسخ به این سؤال با مراجعه به متون فلسفه اسلامی و استفاده از روش تحلیلی، درمی یابیم که تنزل معلول از علت به عنوان یکی از مبانی اثبات سنخیت - میان علل فاعلی ایجادی و معلولاتشان رخ می دهد، نه علل طبیعی، و خداوند در این مسیله، شباهتی با علل طبیعی ندارد. افزون بر این، او با شدت وجودی خویش از سایر علل ایجادی نیز متمایز است. لازمه سنخیت، واجب بودن ممکن و تعدد واجب الوجود نیست؛ زیرا وجود همانند ماهیت نیست تا لازم باشد در تمام مصادیقش، ذات خود را حفظ کند. قاعده «معطی شیء فاقد شیء نیست» شامل فاعل بالاراده ای چون خداوند نیز می باشد؛ با این تفاوت که مالکیت خداوند بر وجودی که به مخلوقات عطا کرده، مالکیت حقیقی و برترین نوع مالکیت است. سنخیت میان خالق و مخلوق از جهاتی و تباین میان این دو از جهات دیگر، مستلزم ترکیب در ذات خداوند نخواهد بود؛ زیرا این جهات هر دو به وجود برگشت می کنند که حقیقت واحدی است.